Dit is waarom niemand zich het moment herinnert dat hij in slaap viel
videoKun jij nog precies aanwijzen wat het moment was dat je gisteravond in slaap viel? Waarschijnlijk niet. De momenten vlak voor het in slaap vallen kun je je vast nog herinneren, maar het precieze moment van inslapen weet je niet meer. Slaaparts Sebastiaan Overeem (TU Eindhoven) legt in dit college van de Universiteit van Nederland* uit hoe dat precies zit.
Overeem doet onderzoek naar de slaapziekte narcolepsie: een slaapstoornis die relatief weinig voorkomt. De ziekte begint al op jonge leeftijd en zal heel het leven aanwezig blijven. ,,Het belangrijkste symptoom van narcolepsie is dat mensen op elk moment, zonder dat zij dat willen, in slaap kunnen vallen’’, zegt Overeem.
Slaappatroon
Het lijkt erop dat de grens tussen slapen en waken bij narcolepsiepatiënten vervaagt. Bij gezonde mensen zijn die grenzen heel duidelijk: overdag ben je wakker en ‘s nachts slaap je. Een gezond slaappatroon is volgens Overeem strikt gereguleerd: ,,Je gaat van wakker, via lichte slaap, naar diepe slaap en vervolgens naar droomslaap.” Dit proces herhaalt zich een paar keer per nacht en werkt bij iedereen hetzelfde.
Volgens Overeem vormen narcolepsiepatiënten de uitzondering: ,,Zij houden zich niet aan deze volgorde en schakelen willekeurig tussen deze stadia.” Onderzoek op muizen met narcolepsie heeft duidelijk gemaakt dat dit zich in de hersenen afspeelt. De gebiedjes in de hersenen die zich bezighouden met waken, liggen op een andere plek in de hersenen dan de gebiedjes die zich met slaap bezighouden. Deze gebiedjes hebben een inhiberende werking op elkaar. Dat wil zeggen dat als het waakgebied actief is, het slaapgebied geblokkeerd wordt. Bij gezonde muizen (en mensen) zorgt dit ervoor dat zij overdag niet zomaar in slaap vallen. ,,Dit verschijnsel wordt in de neurologie ook wel de slaap-waakschakelaar genoemd. Omdat de slaap- en waakgebieden niet tegelijk actief kunnen zijn”, zegt Overeem.
In balans
Die slaap-waakschakelaar wordt aangedreven door een belangrijke neurotransmitter: hypocretine. Een neurotransmitter is een stof die hersencellen gebruiken om met elkaar te communiceren. Hypocretine is het stofje dat ervoor zorgt dat de slaap-waakschakelaar in balans blijft. Uit het onderzoek van Overeem blijkt dat narcolepsiepatiënten dit stofje missen. Hierdoor is er geen balans meer tussen waken en slapen en wordt er op onvoorspelbare momenten geschakeld tussen deze twee.
Dit mechanisme levert ook voor gezonde mensen een inzicht op: als je aan het eind van de dag in bed ligt, wordt de hypocretine minder actief. Dit maakt de slaapgebieden in de hersenen actief. Die beginnen direct met het remmen van de waakgebieden, waardoor de slaapschakelaar in één keer omslaat naar de slaapstand. Zie het als het indrukken van een lichtknop: met één druk op de knop, gaat het licht aan of uit. Bij de slaapschakelaar gaat het precies zo: het gaat zó snel, dat je daar helemaal niets van merkt. Terugdenken aan het moment dat je in slaap viel, is dan ook onmogelijk.
*Dit is een wekelijkse bijdrage van de Universiteit van Nederland.
De Universiteit van Nederland heeft ook een podcast. Vind afleveringen terug op Spotify (http://bit.do/UvNL-Spotify) en iTunes (http://bit.do/UvNL-iTunes).
Bekijk hieronder meer college’s van Universiteit van Nederland:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Is mijn voorschotbedrag wel of niet aangepast naar het prijsplafond?
De overheid heeft besloten consumenten op weg te helpen met de hoge energieprijzen. Begin dit jaar is daarom het prijsplafond ingegaan, waardoor je een maximaal tarief betaalt voor energie. Betekent dit dat het voorschotbedrag nu ook is aangepast? Twee experts leggen uit hoe het zit. -
PREMIUM8
Waarom het loont om toch even het eerste loonstrookje van 2023 te checken
Het eerste salaris van 2023 staat op je rekening. Waarschijnlijk zie je een hoger nettosalaris dan vorig jaar, want veel werkenden in loondienst gaan er dit jaar op vooruit. Maar dat is niet het enige wat dit jaar anders kan zijn. Experts leggen het uit. -
video
Dit is waarom mannen sneller de top bereiken dan vrouwen
Hoe kan het dat anno 2018 slechts 15 procent van de bestuursfuncties in het bedrijfsleven wordt bekleed door een vrouw? Dat vraagt prof. dr. Mirjam Sent (Radboud Universiteit) zich af in een nieuw college van de Universiteit van Nederland*. Want wat vrouwen in topposities betreft ligt Nederland vergeleken met andere Europese landen ver achter. Volgens haar is dat niet enkel de schuld van de man, maar moeten we hiervoor ook goed naar de maatschappij kijken. -
Video
Wat is verliefdheid? Na drie maanden vallen we van onze roze wolk
Als we verliefd zijn, worden we blootgesteld aan een achtbaan van gevoelens. Het ene moment voel je je fantastisch, en het andere kan juist weer verschrikkelijk zijn. Prof. dr. Jan Hindrik Ravesloot (Universiteit van Amsterdam) onderzoekt wat er met ons lichaam gebeurt als we verliefd zijn en waarom het zoveel gekke effecten op ons heeft. -
PREMIUM25
Je partner jonger? Een vrouw wordt veroordeeld, een man scoort ermee
Het wordt normaler om mensen met een jongere of oudere partner te zien, merkt schrijver en ervaringsdeskundige Sofie Rozendaal (35). Dus trek je vooral niets aan van wat de buitenwacht denkt. Zo’n relatie vergt wel wat inzicht in elkaar.
-
Video
Ongeluk met een zelfrijdende auto: wie is er verantwoordelijk?
Nooit meer zelf sturen én een verkeer zonder ongelukken! Het ideaal van de zelfrijdende auto klinkt als twee futuristische vliegen in één klap. Google, Tesla en Uber zijn afzonderlijk experimenten gestart om dit te realiseren. De grote vraag is: wie is verantwoordelijk als een zelfrijdende auto een ongeluk maakt? Chauffeur, monteur of auto? Dr. Merel Noorman (Tilburg University) geeft antwoord in een nieuw college van Universiteit van Nederland*. -
-
-
VIDEO
Zo beïnvloed je zelf hoe lang je leeft
In een vergrijzende maatschappij is zo gezond mogelijk oud worden een belangrijk thema. Hoogleraar Ouderengeneeskunde Andrea Maier zet in dit college aan de Universiteit van Nederland uiteen hoe wij zélf invloed kunnen uitoefenen op de lengte van ons leven. -
Beter Eten
Maca-poeder zou wonderen doen in de slaapkamer, maar ‘sekskroket’ werkt misschien beter
In de rubriek Beter Eten schrijft gezondheidsjournalist Tijn Elferink over wat hem opvalt op het gebied van eten en drinken. Een Peruaans poedertje zou zorgen voor een boost van je libido. Waarom je een spannende avond toch beter met een sekskroket kunt beginnen.