Door ivf-blunder 84 stellen voorlopig niet zwanger

De impact van het geknoei met zaadcellen in het UMC reikt verder dan de 26 vrouwen die niet weten wie de vader van hun kind is. Zeker 84 stellen van Utrecht tot Arnhem kunnen zwanger worden voorlopig vergeten.

Marcia Nieuwenhuis,Francine Wildenborg 29-12-16, 03:00 Laatste update: 30-12-16, 02:01

Dat blijkt uit onderzoek van het AD naar de impact van het stilleggen van het fertiliteitscentrum in het Utrechtse academisch ziekenhuis. Het UMC in Utrecht staakt uit voorzorg de behandeling van 55 stellen. Maar uit onderzoek van deze krant blijkt dat ook bij zo'n 30 koppels in omringende ziekenhuizen het traject is stilgelegd.

Het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem moest 9 stellen teleurstellen, het Amersfoortse Meander Medisch Centrum 8, het Utrechtse Diakonessenziekenhuis 7 en het Sint Antoniusziekenhuis in Nieuwegein nog eens 5 paren. Alle vier die klinieken maken gebruik van het UMC-lab voor de kunstmatige bevruchting van eicellen. Dat geldt voor zowel ICSI (eicel wordt met één zaadcel bevrucht) als IVF (eicel wordt met meer zaadcellen bevrucht).

Twee maanden vertraging
Door het geknoei met zaad in het UMC gaat de kinderwens van 84 koppels zeker de komende één à twee maanden niet in vervulling. Het had zo mooi kunnen zijn: het nieuwe jaar beginnen met een zwangerschap, vertellen Linda en haar man. Het stel stond op het punt om een ingevroren embryo terug te laten plaatsen. ,,Het voelt alsof we het krijgen van een broertje of een zusje de komende tijd op onze buik schrijven,'' betreurt ze. ,,Het is al een heel onzeker proces waarvan je niet weet hoe het afloopt. Het krijgen van een kindje is voor ons al een proces van wachten, wachten, wachten, dan is twee maanden extra wachten echt heel lang.''

Dinsdagavond schrok ze zich wezenloos van het telefoontje van het UMC. Haar hart bonkte in haar keel, toen ze gebeld werd door het ziekenhuis dat net naar buiten had gebracht dat 26 stellen mogelijk bevrucht waren met zaad van een andere man dan de beoogde vader. ,,Holey moley, ik schrok me echt lam.''

Gelukkig was dit bij Linda niet het geval, omdat haar zoon is verwekt vlak voor de periode dat het UMC mogelijk de mist in ging met zaad. Toch was de teleurstelling groot. ,,Het is zo zonde dat door een fout op de afdeling alles plat wordt gelegd. Ik werd er heel verdrietig van en moest huilen toen ik het nieuws hoorde dat het bij ons de komende tijd niet doorgaat. Zo'n kinderwens is heel sterk.''

Voorlopig helpt het UMC alleen paren bij wie de vrouw al begonnen is met hormoonstimulatie, om eitjes te oogsten'. ,,Zij zitten midden in een behandeling en dan is stoppen niet verantwoord." Het UMC licht de procedures in het lab door, omdat een medewerker anderhalf jaar lang de verkeerde slangetjes gebruikte. Daardoor konden zaadcellen van de ene man vermengd worden met dat van de volgende man.

Intern onderzoek
Hoe lang het interne onderzoek van het UMC gaat duren is onduidelijk. Als dat lang is, kunnen nog veel meer stellen gedupeerd worden, aldus de omringende ziekenhuizen. ,,Het is hartstikke zuur dat we onze patiënten niet kunnen helpen. Ze zijn al ver in een vruchtbaarheidstraject en de teleurstelling is erg groot", aldus een woordvoerder van het Arnhemse Rijnstate Ziekenhuis.

Rijnstate heeft bovendien te maken met drie van de 26 stellen die in grote onzekerheid verkeren over wie de vader is. ,,Ze zijn vreselijk ontdaan. Een van de drie heeft onlangs een kindje gekregen. Van de andere twee liggen embryo's in de vriezer. Onduidelijk is of daarop al een vaderschapstest kan worden uitgevoerd, of gewacht moet worden tot een zwangerschap om een vruchtwaterpunctie te doen ", aldus de woordvoerder.

Bij het Meander Medisch Centrum in Amersfoort zitten twee stellen in de rats. Van de 26 stellen hebben negen stellen al een kind, vier zijn in verwachting en van de andere dertien liggen nog bevruchte embryo's opgeslagen om later in de baarmoeder te plaatsen. Een op de zes paren gaat naar de huisarts voor een uitblijvende zwangerschap. Na een jaar 'proberen' komen zij in aanmerking voor een vruchtbaarheidsbehandeling. ,,En dan is elke maand dat je moet wachten te veel. De onzekerheid - 'gaat het überhaupt nog lukken' - kan enorm drukken op de stemming," zegt Marjolein Grömminger van de Stichting Freya, de belangenvereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen.

Vertrouwen
Vorig jaar zijn er in Nederland 7605 ICSI-behandelingen uitgevoerd, blijkt uit cijfers van Stichting Landelijke Infertiliteit Registratie. Via dit traject werden 1696 kinderen geboren, waaronder 61 tweelingen en 1 drieling. Linda zou het liefst haar embryo in het UMC terug laten plaatsen en haar vruchtbare periode niet voorbij laten gaan. Ze overwoog het elders te laten doen, maar kreeg nul op rekest.

Gynaecoloog Jesper Smeenk van beroepsvereniging NVOG stelt dat stellen die in de wacht staan beter niet kunnen switchen naar een ander ziekenhuis: ,,Het heeft geen zin om nu allerlei rare bokkensprongen te maken. Eén laborant heeft fout gehandeld, dat is heel vervelend, maar de zorg bij het UMC Utrecht is van heel goede kwaliteit."

Linda heeft nog het volste vertrouwen in het UMC. ,,Er is niets mis met onze embryo's, we hebben er samen al een gezonde zoon van! Alleen daarom is het voor ons wel heel lastig te begrijpen dat ze ons nu in de kou laten staan. Hoezo mogen wij niet komen? Met ons heeft dit niets te maken.''

De naam van Linda is om privacyredenen gefingeerd.