Ebola: 'Eén begrafenis levert vijf nieuwe patiënten op'

Veel meer dan de video's opnemen kunnen de hulpverleners niet doen: tegen ebola bestaat geen vaccin of medicijn. Afzondering van patiënten is de enige manier om te voorkomen dat het virus zich - via lichaamsvocht - verder verspreidt. Ook familie wordt daarom volgens Janssens 'absoluut niet' toegelaten aan het ziekenhuisbed, of het nu een sterfbed is of niet.

Korte videoboodschappen
'We doen veel moeite om mensen daarover goed voor te lichten. En we laten korte videoboodschappen maken, zodat betrokkenen vanuit onze isolatie-eenheden toch kunnen communiceren', vertelt Janssens vanuit Brussel, waar de Belg als operationeel directeur van Artsen zonder Grenzen het crisisteam in West-Afrika coördineert.

Veel Guinezen zullen digitaal afscheid moeten nemen van dierbaren: de ebolavariant die in hun land rondwaart is in 90 procent van de gevallen dodelijk. Na de eerste symptomen (hevige koorts, hoofdpijn, spierpijn) overlijdt een patiënt vaak binnen 72 uur aan inwendige bloedingen.

Tot op heden zijn in Guinee zeker 122 zieken geregistreerd, met name in dorpen in het Zuid-Westen van het land. Vooralsnog zijn 78 mensen overleden. Hun nabestaanden wordt op het hart gedrukt om ook bij hun begrafenis alleen op afstand te rouwen. Veel patiënten raakten namelijk besmet bij de uitvaart van een dierbare.

Ritueel wassen gevaarlijk
'De omgang met dode lichamen moet héél snel veranderen', zegt Janssens. 'Normaal worden lichamen ritueel gewassen. Dat moet absoluut stoppen, het is een heel gevaarlijke praktijk. We hebben enkele groepjes van patiënten die allemaal naar de begrafenis van één zieke zijn geweest. Zo'n ritueel levert zo vijf nieuwe patiënten op.'

De autoriteiten verboden ook de verkoop van het in Guinee geliefde apen- en vleermuisvlees. Dat 'bosvlees' is vermoedelijk de bron van ebola. Medewerkers van Artsen zonder Grenzen gaan te voet van dorp naar dorp om de bewoners te waarschuwen voor de gevaren van hun gewoontes. Janssens: 'We kunnen mensen wel overtuigen. De angst zit er goed in.'

Inwoners van Conakry schudden elkaar bijvoorbeeld de hand niet meer. Mensen met andere aandoeningen blijven uit angst voor besmetting weg uit ziekenhuizen waar ebola-patiënten worden opgevangen. 'Het risico dat paniek ontstaat is heel groot,' weet Janssens. Zeker omdat het ziekteverloop soms afschrikwekkend is: patiënten kunnen in een psychose raken en verliezen indrukwekkend veel bloed uit alle lichaamsopeningen. 'Het gaat momenteel goed, we doen erg ons best om mensen goed voor te lichten.'

Artsen zonder Grenzen was actief bij bijna alle ebola-uitbraken die Afrika de laatste jaren kende (videolink), maar nooit was de situatie volgens de hulporganisatie zo verontrustend. Het ging altijd om uitbraken in kleine, afgelegen gebieden. Nu is het virus ook opgedoken in buurlanden Liberia en Sierra Leone en sterven mensen aan het virus in de Guinese hoofdstad Conakry.

Concert Youssou Ndour afgezegd
Dat kan rampzalig zijn, in een stad waar twee miljoen mensen dicht op elkaar wonen in slechte huizen zonder goede sanitaire voorzieningen. Een concert van de Afrikaanse ster Youssou Ndour werd zaterdag afgelast vanwege het besmettingsgevaar. Janssens: 'Het is zorgwekkend. We hebben dringend versterking nodig.'

De Belg breidt de medische hulptroepen in het land dan ook uit tot zestig artsen, verplegers en andere experts die vanuit afgesloten veldhospitalen werken. Als zij een patiënt verzorgen, dragen ze een beschermend 'astronautenpak'.

'Om het virus te beheersen moeten we ook iedereen die intiem of nauw contact heeft gehad met een patiënt opsporen', vertelt Janssens. 'We geven hen middelen om te meten of ze koorts hebben en vragen hen direct contact met ons op te nemen bij verhoging. In Conakry is die opsporing heel complex. Het kan wel maanden duren voordat we dit onder controle hebben.'