Nederlandse ic-artsen in Brabant, Rotterdam en Groningen zien al langer dat zwaarlijvige patiënten oververtegenwoordigd zijn op de intensive cares. De cijfers schommelen tussen de 65 tot 80 procent, tot zelfs 90 procent op de ic van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). ,,Deze patiënten hebben een BMI van rond de 30”, zei Diederik Gommers, voorzitter van de Nederlandse ic-vereniging, deze week. Omgerekend naar patiënten van 1 meter tachtig moet je dan denken aan honderd kilo of meer.  

Waar in eerdere studies nog werd aangetoond dat obesitaspatiënten – mogelijk door hun betere vet- en energiereserves – een driemaal grotere overlevingskans hebben op de intensive care dan mensen met een normaal gewicht, lijkt er nu wat geks aan de hand. Patiënten met overgewicht worden harder getroffen door het coronavirus en beleven spannende weken op de intensive care. Niet alleen in Nederland, maar ook in Engeland zien artsen hetzelfde: 76 procent van de ic-patiënten is te zwaar. Veertig procent heeft ernstig overgewicht. 

Chinese onderzoekers vermoeden dat er nog iets aan de hand is. Het coronavirus dringt onze cellen binnen door zich te hechten aan eiwitten aan de buitenkant, de zogenaamde ACE2-receptoren. Die eiwitten zitten vooral op long- en darmcellen, dat verklaart ook de hoestklachten en diarree waar veel coronapatiënten mee kampen. Maar de ACE2-receptoren blijken ook aan vetcellen te hechten. De theorie, die nog verder onderzocht moet worden, is nu: hoe meer vetweefsel, hoe meer het virus het lichaam kan binnendringen. Hoe dat vervolgens weer leidt tot longschade is nog onduidelijk. 

Nog even terug naar die dikke buik. Die zit ook letterlijk in de weg. Het vergt behoorlijk wat inspanning van ziekenhuispersoneel om een patiënt in zijn bed te draaien. Bovendien drukt het buikvet, maar ook de zware borstkas, op het middenrif, waardoor de longen in de verdrukking komen en ademen moeizamer gaat. Ook moet er meer druk worden uitgeoefend om lucht naar binnen te pompen, wat schade kan veroorzaken.

Hoogleraar Van Rossum zocht afgelopen dagen contact met collega’s in Nederland, Zweden en de Verenigde Staten om meer zicht te krijgen op het verloop van de ziekte, juist bij deze risicogroep. Het is onduidelijk welke patiënt de meeste overlevingskansen heeft. Ook schakelde ze hulp in van onderzoekers van het Erasmus MC en het Partnerschap Overgewicht Nederland, die in wetenschappelijke literatuur spitten om de vraag te beantwoorden.

,,We zullen bij alle patiënten heel zorgvuldig moeten afwegen wie nog beademd kan worden en wie de meest kans heeft om te overleven. We denken dat BMI niet alles zegt. Het gaat vooral om de algehele kwetsbaarheid van de patiënt. Onze bevindingen zijn onderdeel van een totaalpakket, waarin op dezelfde manier wordt gekeken naar patiënten met kanker, hart- en vaatziekten of longaandoeningen,” vertelt ze.

Karen Freijer, onderzoeker bij het Partnerschap Overgewicht Nederland, stelt dat onderzoek verrichten in deze hectische tijd uitermate lastig is. Zij zou het liefst een landelijke database maken van alle coronapatiënten met overgewicht, maar het verzamelen van gegevens is lastig. ,,We kunnen het ziekenhuispersoneel nu moeilijk vragen om de buikomvang te meten. Daar zijn ze nu te druk voor.”

Toch is het belangrijk om juist nu data te verzamelen, zegt Van Rossum. ,,We moeten leren van deze pandemie. Als er over een paar jaar weer een nieuw virus opduikt, willen we beter bewapend zijn.”

Bekijk hieronder al onze video's over de coronacrisis: