Ken je iemand die verslaafd is aan alcohol? ‘Helpt niet om inhoud flessen door wc te spoelen’

„De pijn wilde ik liever niet voelen, daar rende ik keihard voor weg. Ik ging liever feesten om mijn gevoelens te onderdrukken,” vertelt Michelle Sterrenburg. „Mijn zelfbeeld was laag, ik voelde me niks waard, durfde mijn mening niet te laten horen, had moeite om mensen te vertrouwen en ik had een angst om zelf ook verslaafd te raken.”

„Mijn moeder schold mij vaak uit voor ‘debiel’ of ‘mongool’. Maar voor de buitenwereld was ze de leukste moeder,” zegt Sterrenburg. Hoewel ze op haar veertiende uit huis ging, is Sterrenburg wel voor haar moeder blijven zorgen. „Ik bracht regelmatig eten langs. Ik hoopte dat ze zou eten, maar dat deed ze nooit.” Haar moeder overleed in 2016 aan de gevolgen van verwaarlozing.

Sterrenburg zocht mede dankzij goede steun van haar vader professionele hulp, en is nu druk bezig met het afronden van haar hbo-studie. Daarnaast werkt ze 32 uur en heeft ze een sociaal leven. Toch ondervindt ze nog steeds problemen van de alcoholverslaving van haar moeder. Dorine van Namen is onderzoeker bij Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam en in 2020 gestart met een promotieonderzoek over de gevolgen van verslaving voor naasten. Ze geeft direct aan aan dat er nog te weinig aandacht is voor mensen die leven met een persoon met een verslaving. „Hun problemen zijn net zo heftig als van de persoon met de verslaving zelf.”

Van Namen vervolgt dat naasten kunnen ervaren dat zij beledigd, vernederd of verwaarloosd worden. ,,Zij worden vaak al op jonge leeftijd mantelzorger of krijgen te maken met ziekte en ongelukken van hun drinkende familielid.” Verder geeft Van Namen aan dat het leven met iemand met een verslaving heel stressvol kan zijn. ,,Een verslaafde kan terecht bij verslavingszorg, maar ik hoop dat er ook meer gespecialiseerde hulp komt voor naasten.”

En dat is nodig, blijkt uit onderzoek. Naasten van iemand met een verslaving hebben een verhoogd risico op psychische- en lichamelijke gezondheidsklachten en verstoringen van het sociale leven. „Velen kampen met ernstige somberheid, depressie en (faal)angst”, aldus Van Namen.

Maar wat doe je als je een alcoholverslaafde moeder, vader, kind of partner hebt? Van Namen geeft aan dat een alcoholverslaving nog steeds taboe is. Dat is iets wat Sterrenburg herkent: „Ik had al genoeg aan mijn hoofd. Aan de buitenwereld vertelde ik wel dat er iets was met mijn moeder, maar niet dat ze verslaafd was aan alcohol.” Volgens Van Namen is het daarom belangrijk het stigma te verwijderen om zo het onderwerp verslaving bespreekbaar te maken.

Een tip: zoek een vertrouwenspersoon buiten je gezin of sluit je aan bij een praatgroep. „Er zijn speciale praatgroepen zoals de KOPP/KOV-groep voor jongeren die ouders hebben met psychische en of verslavingsproblematiek.” De promovendus geeft aan dat in de situatie van Sterrenburg, waarbij iemand langdurig last heeft van de alcoholverslaving, het ook goed is om professionele hulp te gaan zoeken. Bijvoorbeeld bij een psycholoog.

Het helpt niet om de inhoud van de flessen door het toilet te spoelen, zegt Van Namen. „Logisch dat je je ouder of partner wil beschermen, maar het is beter de persoon zelf de gevolgen ervan te laten ondervinden.” Probeer dus geen smoesjes te verzinnen of kots op te ruimen, hoe moeilijk dat ook is. „Door het die persoon zelf te laten oplossen, stimuleer je hem of haar meer om hulp te zoeken.”

Als er kinderen bij betrokken zijn helpt het als zij af en toe bij familie, buren of vrienden terechtkunnen voor een goede maaltijd of het maken van huiswerk. „Ook is het voor kinderen van ouders met een verslaving goed als ze gezien worden om wie ze zelf zijn, bijvoorbeeld door te vragen hoe het op school was of wat hun lievelingsvak is. Een luisterend oor geeft al veel steun.”

Alcoholverslaving kan gepaard gaan met geweld. „Als dat zo is, probeer dan voor jezelf een plek te vinden waar je naartoe kan als dat nodig is. Eigen veiligheid staat voorop.” Daar voegt ze aan toe dat buren of familie in ernstige gevallen contact kunnen opnemen met Veilig Thuis.

Wat vindt Sterrenburg van het advies? „Als je zelf hulp nodig hebt is het makkelijker om dingen te relativeren, ik ging alles afzwakken. Zo vond ik de verhalen van andere mensen veel erger. Als ik er nu op terugkijk zou ik andere mensen juist aanraden om hulp te zoeken. Vaak kom je er hierdoor ook achter dat je niet alleen bent, waardoor dat soms extra kracht kan geven.”