‘Middeleeuwse’ mammografie straks verleden tijd? Nieuwe methode biedt hoop

BorstkankermaandOktober is borstkankermaand en daarom is er extra aandacht voor de ziekte. In Nederland krijgt een op de zeven vrouwen borstkanker en het aantal diagnoses stijgt per jaar. De manier om de diagnose te stellen is voor vrouwen erg pijnlijk en wordt soms zelfs ‘middeleeuws’ genoemd. Tijd voor een nieuwe methode?

Bijdrage van Universiteit van Nederland 3 okt. 2019 Laatste update: 07:35

Borstkanker is een groot probleem in de samenleving. In Nederland wordt elke vrouw vanaf 50 jaar daarom uitgenodigd voor een bevolkingsonderzoek om de diagnose op tijd te kunnen stellen. Dat gebeurt met behulp van een mammografie. Hierbij wordt de borst als het ware geplet tussen twee platen, om er zo voor te zorgen dat met straling het beeld van de totale borst kunnen kan worden blootgelegd. Volgens wetenschappers kan (en moet) dit anders.

Licht

Een vrouw laat een mammografie maken van haar borsten © ANP

Professor Wiendelt Steenbergen (Universiteit Twente) onderzoekt met zijn collega’s hoe ze een methode kunnen ontwikkelen waarbij ze tumoren beter en op een pijnloze manier in kaart kunnen brengen. Zij doen dit niet met schadelijke straling, maar door het gebruik van licht.

Licht kan ver doordringen in het lichaam, maar wordt tegelijkertijd geabsorbeerd door bloed. Het zijn precies deze eigenschappen die licht geschikt maken om kanker te detecteren. Tumoren voeden zich namelijk met bloed en ontwikkelen hun eigen bloedvatenstelsel om sneller te kunnen groeien.

Een tumor heeft meer bloed en absorbeert dus meer licht dan gezond weefsel. Helaas is dat licht voor ons niet meer zichtbaar, want het wordt als het ware helemaal opgeslorpt door het bloed. Dat is jammer, want als je weet waar dat licht precies gebleven is, kun je ook bepalen waar de tumor is. Maar gelukkig hebben de wetenschappers daar een oplossing voor bedacht: geluid.

Geluid

Op het moment dat bloed het licht absorbeert, warmt het een klein beetje op. Die opwarming zorgt ervoor dat het bloed wil uitzetten en het omringende weefsel een zetje geeft. En nu wordt het mooi: dat ene duwtje van het bloed veroorzaakt een trilling in de vorm van geluid. En dat geluid is wél te meten.

Dan is het vervolgens een kwestie van rekenen. De hoorbare geluidjes kunnen worden teruggerekend naar een vorm. In dit geval de vorm van een tumor. Een grote tumor creëert grotere geluidsgolven dan een kleine tumor. En dat geeft dus een ander geluid. ,,Tumoren kun je horen, letterlijk!”, aldus Steenbergen.

Tumoren kun je horen, letterlijk!
Professor Wiendelt Steenbergen, Universiteit Twente

Veelbelovend

Kortom, door de eigenschappen van licht te combineren met de eigenschappen van geluid krijgen we precies de informatie die we nodig hebben. De wetenschappers in Twente passen deze methode op het moment toe op proefpersonen. Daarbij ligt de vrouw rustig op haar buik, waarbij de borst in een kom hangt met honderden sensoren die geluid meten. Zonder pijn. Als die signalen gecombineerd worden, krijgen de artsen een driedimensionaal beeld van de bloedvaten in de borst en een mogelijke tumor.

Volgens Steenbergen is er nog een lange weg te gaan en is er nog veel onderzoek nodig, maar deze techniek is veelbelovend. In de toekomst zetten ze met deze methode de borst dus letterlijk in de schijnwerper en daarmee hopen ze borstkanker pijnloos en zo snel mogelijk te detecteren.

_{*Dit is een wekelijkse bijdrage van de Universiteit van Nederland}

De Universiteit van Nederland heeft ook een podcast. Vind afleveringen terug op Spotify en iTunes.

Bekijk hieronder meer video’s van de Universiteit van Nederland: