Huckriede: ,,Ook als je besmet bent geweest, kan een vaccin nuttig zijn. Het is immers niet duidelijk hoeveel antistoffen je na een besmetting hebt opgebouwd. Dat verschilt enorm per persoon en per infectie. Waarschijnlijk hebben mensen die niet heel ziek worden van corona, weinig antistoffen opgebouwd. Door het vaccin is er een grotere kans dat je lichaam voldoende antistoffen heeft om weerstand te bieden tegen corona.”

Rijkers: ,,Ook mijn advies is om toch te vaccineren. Ten eerste omdat het een extra boost geeft aan je bescherming. En ten tweede: je weet niet waarom je wel corona hebt gehad en bijvoorbeeld je buurman niet. Misschien werkt je immuunsysteem niet zo goed. Dan is het helemaal raadzaam om het vaccin alsnog te nemen.”

NB: Het kabinet onderzoekt of mensen die al corona hebben gehad naar achteren geschoven worden in de volgorde van vaccineren, omdat zij al antistoffen hebben opgebouwd.

Rijkers: ,,Als je vermoedt dat je corona hebt, moet je je sowieso eerst laten testen en de vaccinatie uitstellen. Ook omdat het in dat geval moeilijker is om vast te stellen of je bijwerkingen hebt na de prik.”

Huckriede: ,,Maar een besmetting tijdens de prik heeft geen invloed op de werking van het vaccin. De vaccinatie zorgt er ook niet voor dat het ziekteverloop heftiger wordt.”

Huckriede: ,,De kans dat zoiets gebeurt, is nihil. Er gaat juist zoveel tijd in de voorbereiding zitten om er zeker van te zijn dat alle administratie op orde is en iedereen twee prikken van dezelfde farmaceut krijgt.”

Rijkers: ,,Het kan zo zijn dat de combinatie van twee vaccins goed werkt, maar het kan ook zo zijn dat het veel minder goed werkt. Het is simpelweg niet onderzocht. Dus dan moet je het niet doen. De kans dat het gevaarlijk is, is klein.”

Reactie ministerie van Volksgezondheid: ,,Nee. Mensen krijgen het vaccin aangeboden dat het beste past bij de doelgroep en dat op dat moment in voldoende aantallen beschikbaar is.”

Bruijning: ,,Om ongeboren baby’s te beschermen, zijn zwangere vrouwen uitgesloten van de vaccinstudies. Tijdens de onderzoeken zijn er wel vrouwen zwanger geraakt. Zij hebben geen nadelen van vaccinatie ondervonden voor zichzelf of het ongeboren kind en bleken goed beschermd. Dat is al een hele geruststelling. Op basis van de vaccinsamenstelling is er ook geen enkele reden om te denken dat het vaccin voor hen gevaarlijk is. Hetzelfde geldt voor vrouwen die borstvoeding geven. Maar omdat slechts een beperkt aantal vrouwen tot nu toe is onderzocht, zijn de aantallen nog te klein om al een algemene aanbeveling te doen voor vaccinatie van zwangeren.”

NB: Het RIVM adviseert de meeste zwangere vrouwen om het vaccin pas na de bevalling te nemen. Zwangere vrouwen die kampen met overgewicht, hart- of longklachten of die door hun werk vaak in contact komen met coronapatiënten, krijgen het advies om de prik wel te nemen. 

Bruijning: ,,Je vraagt je af waar dat soort berichten toch vandaan komen. Het heeft geen enkele wetenschappelijke basis. Ik kan zeggen: het coronavaccin is op méér mensen getest dan bij andere vaccins ooit is gebeurd. Met dezelfde procedures, dezelfde zorgvuldigheid. Ik snap dat het nieuw is. Maar het is veilig, en goed onderzocht. Dat vertrouwen mogen mensen echt hebben. Misschien helpt het om jongeren te vertellen dat hoe meer mensen gevaccineerd zijn, hoe sneller ze terug kunnen naar hun normale leven. Als één groep daar naar snakt, zijn het wel de jongeren. ”

Rijkers: ,,Er zijn argumenten te bedenken waarom dat zo zou zijn. Het vaccin maakt je immuunsysteem sterker, en dat zou bij mensen met een auto-immuunziekte als reuma nadelig kunnen uitpakken. Maar bij andere vaccins is daar nooit iets van gebleken. En ook in de studie met het Pfizer-vaccin zijn dit soort effecten niet opgetreden, mensen met auto-immuunziekten deden namelijk ook mee. Het vaccin werkt ook bij deze mensen.”

Huckriede: ,,In landen waar de vaccins al grootschalig worden ingezet, wordt nauwgezet bijgehouden hoeveel gevaccineerden een allergische reactie krijgen. De kans daarop lijkt ongeveer één op de honderdduizend. Bij alle prikposten zijn voor de zekerheid epipennen aanwezig, om een allergische reactie meteen in de kiem te smoren. In het onwaarschijnlijke geval dat je een allergische reactie krijgt, kan direct ingegrepen worden.”

NB:  Het RIVM  adviseert mensen die een ernstige allergie hebben voor een van de bestanddelen van een vaccin om af te zien van vaccinatie.

Bruijning: ,,Al deze mensen hoeven zich geen zorgen te maken. Voor hen is het vaccin niet gevaarlijk. Als je chemotherapie krijgt en je immuunsysteem is daardoor tijdelijk niet zo sterk, is het voor de werkzaamheid misschien beter om de prik uit te stellen. In dat geval zou ik zeggen: overleg het met je arts.”

Rijkers: ,,In Nederland zijn we altijd voorzichtig met mensen die een zeer zwak immuunsysteem hebben. Zij krijgen geen vaccins die verzwakt menselijk virus bevatten. Dat is het geval bij de vaccins voor bof, mazelen en rode hond. Het verzwakte virus dat die vaccins bevatten, kan voor mensen met een zwak immuunsysteem toch al te veel zijn, zij kunnen daardoor toch ziek worden. Maar de vaccins die nu in aantocht zijn bevatten geen levend menselijk virus.”

Rijkers: ,,Nee. Na tien dagen zien we de eerste mate van bescherming. In het geval van het Pfizer-vaccin is die meteen heel behoorlijk. De tweede prik is nodig om de bescherming nog beter te maken, en waarschijnlijk ook langduriger. Het zorgt ervoor dat je in je lichaam nog meer cellen krijgt die kunnen reageren als ze in aanraking komen met het coronavirus.”

Huckriede: ,,Dat weten we nog niet. Het vermoeden is dat de antistoffen tegen corona relatief lang in het lichaam blijven. Tegelijkertijd weten we dat antistoffen na verloop van tijd langzaam afnemen. We moeten dat dus goed in de gaten houden.”

Rijkers: ,,In de studies van Pfizer is al bewezen dat de bescherming na drie maanden nog steeds heel goed is. Ik zou tevreden zijn als het uiteindelijk een jaar standhoudt, maar mijn gevoel zegt dat het wel eens langer zou kunnen zijn.”

Huckriede: ,,Daarnaast hangt de levensduur van een vaccin af van mutaties. Ieder virus muteert, zoals we nu ook zien met de Britse variant van het virus. Daarom is ook ieder jaar een griepprik nodig. Tegelijkertijd is het nog onduidelijk hoeveel het coronavirus kan muteren, daar zit namelijk ook een grens aan. Het is denkbaar dat het maximum bij het coronavirus eerder wordt bereikt dan bij griep, maar dat moet onderzoek uitwijzen.”

Huckriede: ,,Een bijwerking is niets meer of minder dan het immuunsysteem dat in actie komt, waardoor je een lichamelijke reactie voelt. Zelfs als het even vervelend voelt, is het dus goed nieuws. Dat betekent niet per definitie dat je bij geen bijwerkingen géén immuunrespons opwekt. Kijk naar de griepprik: het ene jaar heb je direct erna even last, het andere jaar voel je niets. Je kan daar geen conclusies aan verbinden.”

Bruijning: ,,Omdat kinderen relatief weinig ziek werden van corona, is ervoor gekozen om het vaccinonderzoek om volwassenen te richten. Bij Pfizer is gekozen voor de categorie 16-plus. Dat betekent niet dat vaccins niet bij kinderen zouden kunnen werken, het is gewoon nog niet onderzocht. Dat zal nog gaan gebeuren.”

Reactie ministerie van Volksgezondheid: ,,Nee. Alleen mensen boven de 18 komen in aanmerking voor een vaccin.”

Bruijning: ,,Het is heel, heel zeldzaam. Als er risico’s zijn, dan zijn ze heel, heel klein. Een vaccin is maar kort aanwezig in je lichaam. Dus het fenomeen bijwerkingen op lange termijn past daar gewoon niet bij. Als je dat bedenkt en je kijkt naar het risico van een coronabesmetting, ook bij jongere mensen, dan is dat laatste risico echt veel groter.”

Rijkers: ,,De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat je dat nooit met honderd procent zekerheid kan zeggen. Dat zeg ik alleen omdat je het niet uit kunt sluiten, omdat het bewijs pas in de toekomst geleverd wordt.”

Bruijning: ,,Er zijn in het verleden ook enkele gevallen geweest van enhancement. Dat is iets anders dan een langetermijnbijwerking. Bij enhancement wordt de ziekte bij gevaccineerden juist erger als ze in aanraking kwamen met het virus. Het is vroeger gebeurd bij het vaccin voor het RS-virus, een verkoudheidsvirus bij kinderen. Dat is heel nauwkeurig uitgezocht, en daar is veel van geleerd. Daardoor zijn vaccins nu juist beter dan vroeger.

Rijkers: ,,Simpel. Als 70 procent van Nederland beschermd is, kunnen we de coronamaatregelen loslaten en terug naar normaal. Dan kan het inmiddels beroemde R-getal niet meer boven de 1 komen.”

Reactie ministerie van Volksgezondheid: ,,Mensen van 60 jaar en ouder lopen sowieso al een hoger risico, los van de vraag of er sprake is van onderliggend lijden. Vandaar dat ervoor is gekozen in deze groep dit onderscheid los te laten. In de groep 18 tot 60 jaar is dit onderscheid wel relevant.”

Rijkers: ,,Dat is in de studies die tot nu toe zijn gedaan, nog niet onderzocht. Dat zou ook ontzettend bewerkelijk zijn. Je zou van 40.000 mensen continu hun contacten moeten monitoren. Vaccins uit het verleden laten op dit gebied verschillende resultaten zien. Maar het lijkt realistisch dat iemand die gevaccineerd is, minder snel iemand anders besmet. In plaats van heel verkouden ben je met vaccin straks misschien een heel klein beetje snotterig, omdat virusdeeltjes zich bijvoorbeeld heel lokaal nog in je neus nestelen. Dan is het niet uit te sluiten dat je iemand besmet, maar de kans lijkt veel minder groot. Andersom kun je ook niet zeggen dat het zeker is dat je niemand meer besmet. Dus zolang de pandemie nog niet is uitgedoofd, kun je je beter nog aan de coronaregels houden.”