Stap 1: Begin met een lijstje

Het scheelt al een boel als u weet welke zorg en medicijnen u het komende jaar nodig denkt te hebben. De Consumentenbond geeft het volgende advies: kijk terug op de afgelopen 3 jaar. Bent u naar de fysiotherapeut geweest voor een hardloopblessure? Heeft u een slecht gebit? Slikt u maagzuurremmers of cholesterolverlagers?

Heeft u iets onder de leden of kunnen die klachten terugkeren? Zet het op een rijtje. En neem daarin ook uw levensfase mee. Als u een kinderwens heeft, dan kan het wel zo handig zijn om te kijken welke kraampakketten de zorgverzekeraar aanbiedt.

Addertje: het verleden zegt niet alles. Welke zorg u morgen nodig heeft, blijft natuurlijk koffiedik kijken.

Stap 2: Wat dekt de basisverzekering?

Voor veel mensen begint hier het raadsel. Om te beginnen: er is een verschil tussen een basisverzekering en een aanvullende verzekering. De eerste is voor iedereen in Nederland verplicht.

De basisverzekering dekt de zorg die de meeste mensen gebruiken, zoals bezoekjes aan de huisarts, spoed- eisende hulp, een ritje met de ambulance, maar ook kraamzorg, logopedie, diverse geneesmiddelen en wijkverpleging.

Dan - en grote kans dat het u nu begint te duizelen - heeft de basisverzekering verschillende varianten: restitutie-, natura- en budgetpolis.

Wilt u vrije keuze van huisarts en ziekenhuis (een restitutiepolis) dan betaalt u een hogere premie. Als u kiest voor een naturaverzekering, dan kunt u alleen terecht bij zorgaanbieders waar de zorgverzekeraar een contract mee heeft. Kiest u toch voor een eigen - niet gecontracteerde - zorgverlener, dan moet u een deel van de kosten zelf betalen.

En dan is er nog de omstreden budgetpolis. Dit is de meest uitgeklede basispolis: het aantal ziekenhuizen en zorgverleners waar u terecht kunt, is beperkt en de meeste zaken moet u online regelen. Hier staat wel een lage premie tegenover.

Goed, weet u eigenlijk welke basisverzekering u heeft? Kijk nog eens op de polis die onderin de la ligt.

De vraag is: is deze basiszorg voldoende voor u? Wie gezond is en weinig zorgkosten maakt of denkt te maken, kan overwegen om geen of een klein aanvullend pakket te nemen. Hierover meer bij stap 4.

Addertje: het is aanlokkelijk om te gaan voor de laagste premie, maar verdiep u wel eerst in de voorwaarden. Zo kunt u nare verrassingen voorkomen.

Stap 3: Wat te doen met het eigen risico?

De overheid vindt dat Nederlanders voor basiszorg ook een deel uit eigen zak moeten betalen. Daarom stelt de overheid jaarlijks een verplicht bedrag vast, oftewel het eigen risico.

Volgend jaar gaat dit bedrag met een tientje omhoog naar 385 euro.

Dus: stel u gaat naar de apotheek om medicijnen van 100 euro op te halen, dan betaalt u die uit eigen zak. (385-100 euro = 285 euro over aan eigen risico). Maar wanneer u naar het ziekenhuis gaat en een flinke rekening van 1400 euro krijgt, dan bent u in één klap door uw eigen risico heen.

Om het nog een beetje ingewikkelder te maken: u hoeft ook weer niet te allen tijde uw eigen risico aan te spreken. Er zijn uitzonderingen, zoals een bezoek aan de huisarts, verloskundige zorg of zorg uit het aanvullende pakket. Daarvoor geldt geen eigen risico.

Tot zover het wettelijk verplichte eigen risico. Dan is er ook nog het vrijwillig eigen risico. Dit kunt u verhogen met 100 tot 500 euro. Hoe hoger het vrijwillig eigen risico, hoe lager de premie van uw basisverzekering. De meeste mensen maken hun eigen risico niet op. Daarom kan het interessant zijn om het eigen risico te verhogen. Daarbij kan de premiekorting oplopen tot zo'n 300 euro.

ý Addertje: minder premie klinkt leuk, maar heeft u pech en belandt u onverhoopt in het ziekenhuis, dan moet u tot wel 885 euro (385 + vrijwillig eigen risico 500) afrekenen.

Stap 4: Aanvullend verzekeren?

Staat op uw lijstje (stap 1) een bril of lenzen, fysio of de tandarts? Dan moet u deze kosten zelf ophoesten. Onder de basisverzekering vallen ze namelijk niet. U kunt zich daar wel extra (aanvullend) voor verzekeren.

Van het hele stappenplan is dit de grootste hersenbreker. Het is een persoonlijke afweging óf u een pakket kiest en zo ja welk. Voorbeeld: u bent een vrouw van 35 jaar, die fysiotherapie nodig heeft, lenzen draagt, de anticonceptiepil slikt en net weet dat ze twee gaatjes heeft.

In deze situatie loont het om aanvullend te verzekeren, zegt Sandra de Jong van de Consumentenbond. Dit zit 'm vooral in de fysiotherapie. Eén behandeling kost grofweg 30 euro. Een aanvullende verzekering met een gemiddelde dekking biedt negen fysiobehandelingen. Deze verzekering kost 18 euro per maand.

Ook voor een tandartsverzekering is het belangrijk kritisch te kijken. Met twee gaatjes, twee controles en één gebitsreiniging per jaar zijn de kosten zo'n 200 euro. Wie een tandartspolis neemt met een gemiddelde dekking, betaalt zo'n 180 euro op jaarbasis en een maximale vergoeding van 250 euro. In dit geval is het dus de moeite waard een extra verzekering af te sluiten. Bijverzekeren voor anticonceptie of brillen en lenzen is geen aanrader, zegt Peter Ruys van Zorgkiezer. De pil kost ongeveer 8 euro per maand en de vergoeding voor brillen varieert per verzekeraar, máár vaak kunt u maar één keer in de 2 of 3 jaar een bedrag declareren.

Addertje: u kunt pech hebben. Is die aanvullende tandartsverzekering net stopgezet, breekt er een kies af.

Stap 5: Vergelijken

Uw wensenlijstje staat op papier. Nu wilt u de beste deal. U kunt natuurlijk te rade gaan op websites van verzekeraars, maar dat vergt nogal wat doorzettingsvermogen. Handiger is om een vergelijkingssite het werk te laten doen.

Volgens de toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) kunt u het beste te rade gaan bij de grote vijf: Consumentenbond, Zorgkiezer, Hoyhoy, Independer en Pricewise. Die hebben hun zaken het best op orde.

Na het invoeren van uw wensen komen de mogelijke polissen in beeld. Ga niet alleen af op de prijs, maar werp ook een blik op de voorwaarden.

En houd het niet bij één vergelijker, maar probeer meerdere vergelijkers uit. Het is vreemd, maar bij de ene vergelijker kunt u voor dezelfde verzekering een stuk duurder uit zijn dan bij de andere.

Dit alles maakt u vast moedeloos. Maar toch, geef niet op! Volgens toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) kan deze jungletocht wel degelijk lonen.

In 2014 stapten 1,1 miljoen Nederlanders over naar een andere zorgverzekeraar. Bij elkaar hebben deze overstappers meer dan 50 miljoen euro bespaard. De belangrijkste reden om over te stappen is voor 42 procent een lagere premie.

Addertje: echt onafhankelijk zijn vergelijkers ook weer niet. Ze verdienen aan de zorgverzekering die u afsluit via hun internetsite.

Stap 6: De overstap

Allereerst chapeau als u deze stap op papier heeft bereikt! Het overstappen hoeft zeker geen doel op zich te zijn, het is al heel mooi als u weet waar u eigenlijk voor verzekerd bent.

Ruim 70 procent van de Nederlanders is sinds de invoering van de nieuwe zorgverzekeringswet nog nooit van zorgverzekeraar veranderd. Vooral ouderen en chronisch zieken hebben de neiging om vast te houden aan hun oude, vertrouwde zorgverzekeraar.

Heeft u wel een andere geschikte verzekeraar gevonden? Dan hoeft u niet veel te doen, behalve de verzekering af te sluiten. De nieuwe verzekeraar zegt vervolgens automatisch de oude polis op.

Addertje: als u uw verzekering niet opzegt voor 31 december, blijft alles bij het oude. En let wel: dan kunt u dus pas eind volgend jaar weer overstappen.