Noorderling bezorgd over opkomst complotdenkers (en 1 op de 5 gelooft in 'onzichtbare elite')

Vier op de vijf noorderlingen die zelf niet in complottheorieën geloven, zijn in meer of mindere mate bezorgd over de onrust die complotdenken in de wereld veroorzaakt. Zo’n 80 procent van de Friezen, Groningers en Drenten ergert zich aan complotdenkers, 71 procent ziet hen als gevaar voor de samenleving en een even groot percentage vindt het verontrustend dat politici openlijk flirten met complotdenkers om stemmen te winnen.

Dit komt naar voren uit een steekproef die onderzoeksbureau Enigma Research de afgelopen week heeft laten uitvoeren onder 1011 inwoners van de drie noordelijke provincies. Volgens Enigma Research valt met een betrouwbaarheid van 95 procent te concluderen dat de uitkomst van de enquête maximaal 3,1 procent zal afwijken van de werkelijke situatie. De steekproef is representatief verdeeld naar geslacht, leeftijd, provincie en opleidingsniveau.

Onder de noorderlingen zit de schrik voor de complotdenkers er goed in. De helft van de ondervraagden verwacht een tweedeling in de maatschappij doordat mensen de overheid, pers en wetenschap in twijfel trekken en 30 procent is zelfs bang voor een terroristische aanslag die voortkomt uit een complottheorie.

Hoe groot is dan het percentage van inwoners in Noord-Nederland dat denkt dat wat we voorgeschoteld krijgen niet de waarheid is? Als we kijken naar het coronavirus, dan gelooft net iets meer dan de helft dat de overheid een eerlijk verhaal vertelt. Een op de drie (36 procent) denkt dat dit gedeeltelijk zo is en 11 procent gelooft dat de werkelijkheid anders is dan ons wordt voorgespiegeld.

Zo vindt 13 procent van de ondervraagden vindt het geloofwaardig en 3 procent zeer geloofwaardig dat het coronavirus bewust is ontwikkeld en verspreid. In absolute aantallen heb je het dan over een kleine 300.000 noorderlingen. Een op tien gelooft dat de farmaceutische industrie bewust ziektes de wereld in helpt met als doel meer medicijnen te verkopen. Daar staat tegenover dat meer dan de helft van de ondervraagden niet denkt dat het virus bewust is ontwikkeld en verspreid. Bijna 1 op de 5 Friezen, Groningers en Drenten zijn van mening dat in ‘reguliere media’ zoals de NOS, RTL Nieuws en het Dagblad van het Noorden alleen berichten verschijnen die zijn goedgekeurd door de overheid. Een op de acht heeft geen vertrouwen in deze media wat betreft het coronavirus, tegenover drie op de vijf die dit wel hebben.

Terwijl 78 procent zegt het coronavirus (zeer) serieus te nemen, denkt tegelijk 35 procent dat het virus even gevaarlijk is als de griep. Lager opgeleiden geloven dit een stuk vaker dan hoger opgeleiden. Zij denken ook vaker dat de overheid het coronavirus gebruikt om wetten erdoorheen te drukken die inbreuk maken op de rechten van burgers.

En dan zijn er nog complottheorieën die uit de koker komen van het uit Amerika overgewaaide QAnon. Van de ondervraagden vindt 20 procent het geloofwaardig of zeer geloofwaardig dat de wereld wordt bestuurd door een ‘onzichtbare elite’. Iets minder noorderlingen (15 procent) vinden het aannemelijk dat er een ‘onzichtbare en invloedrijke elite’ is die op grote schaal kinderen misbruikt. Lager opgeleiden geloven hier significant vaker in dan hoger opgeleiden.

Zo’n 8 procent geeft aan vrienden en familieleden te hebben die geloven in de QAnon-denkbeelden. Hoe gaan ze met hen om? Iets meer dan de helft van hen zegt ze te laten praten en zich verder afzijdig te houden en 40 procent zoekt minder contact met ze. Een op de vijf gaat de discussie aan. Evenveel mensen hebben ruzie gekregen omdat ze compleet verschillende standpunten hebben. Een op de drie Groningers, Friezen en Drenthe denkt dat complottheorieën verdwijnen zodra de coronacrisis achter de rug is. Een even grote groep gelooft hier niet in.