Reddingsplan noordelijke scheepsbouw: reders kunnen beroep doen op nieuw kredietfonds

Met gedeputeerde Henk Staghouwer lanceert staatssecretaris Mona Keijzer maandagmiddag het Nesec Shipping Debt Fund (NSDF).

De 250 miljoen euro waarmee het fonds is gevuld, is bijeen gebracht door de provincie Groningen (15 miljoen), de Nederlandse Waterschapsbank, Nationale Nederlanden en Waterland Investment Services.

De scheepsbouw heeft het moeilijk doordat banken steeds minder bereid zijn krediet te verstrekken voor de bouw van schepen. ,,Er zijn in deze sector eigenlijk geen vreemd vermogen verschaffers meer, in dat gat springen wij met dit fonds’’, zegt directeur Pieter van der Burg van Nesec, dat het fonds beheert.

De komst van het fonds werd een jaar geleden aangekondigd als onderdeel van een reddingsplan voor de noordelijke scheepsbouw. Bedoeld om de scheepsbouw in het Noorden op gang te houden en de vloot up to date.

Andere onderdelen van het plan zijn plannen voor robotisering op werven en de komst van de Maritime Board die innovatie in de sector aan moet jagen.

Van der Burg benadrukt dat het fonds op zich niet een steun in de rug is voor de scheepsbouw. ,,Het fonds verschaft leningen, het is aan aanvulling op en alternatief voor bankleningen.’’ Per schip kan een lening aangevraagd worden tussen 3 en 15 miljoen. De looptijd is vijf jaar.

Die leningen zijn bedoeld voor reders die zogeheten short sea-schepen willen laten bouwen of vernieuwen op Nederlandse werven.

Volgens Van der Burg is drie jaar gewerkt aan de totstandkoming van het fonds, hij prijst zich gelukkig met het ‘engelengeduld’ van de partners in het fonds. Via ondernemersorganisatie VNO-NCW kwam toenmalig Groninger gedeputeerde Patrick Brouns in beeld.

Brouns omarmde het idee van een fonds. Waar NSDF weliswaar een landelijk fonds is, ligt het zwaartepunt van de bouw van short sea-schepen namelijk in Groningen en iets mindere mate Friesland. Van der Burg denkt dat het vandaag te lanceren fonds goed is voor 30 tot 40 leningen. ,,Het grootste effect van dit fonds zal in het Noorden neerslaan.’’

De noordelijke scheepsbouw is wereldwijd vooraanstaand. Werven staan bekend als vernieuwend. Maar er is wel dringend behoefte aan een impuls. En vooral financiering.

Op de Groninger werven werken op dit moment ruim 4000 mensen. Om die werkgelegenheid en de reputatie van de Groninger werven overeind te houden, was toenmalig gedeputeerde Patrick Brouns er net als zijn opvolger Henk Staghouwer veel aan gelegen de Groninger politiek te overtuigen dat deelname aan een kredietfonds voor de scheepsbouw belangrijk is.

Groningen steekt daarom 15 miljoen euro in het Nesec Shipping Debt Fund (NSDF). Concurrentie van werven in landen China, Roemenië en Turkije ligt op de loer, zegt gedeputeerde Staghouwer. ,,Als provincie willen we hoogwaardige scheepsbouw hier graag behouden.’’

Dat dat gebeurt met een bijdrage aan een fonds dat landelijk actief is, deert de gedeputeerde daarbij niet echt. ,,Reders in het hele land kunnen inderdaad een beroep doen op het fonds, maar de bouwers van de short sea-schepen waarover wij het hebben zitten voor het grootste deel hier in Groningen en een aantal in Friesland.’’

Ook de meeste reders die actief zijn in short sea zijn in Noord-Nederland gevestigd.

Pieter van der Burg van Nesec, dat het fonds beheert, beaamt de woorden van Staghouwer. ,,Ik zegt het altijd zo: Nederland is klein in grote scheepvaart en groot in kleine scheepvaart. Als je dan bekijkt hoe de reders over Nederland zijn verspreid, zit tweederde in het Noorden en de rest tussen Den Helder en Breskens. In het Noorden zit vervolgens 70 procent in Groningen.’’

Maar het is wel zaak dat zij bij de werven orders kunnen plaatsen. Orders die werven weer in staat stellen om te vernieuwen, om te kunnen concurreren en om mee te gaan in het onvermijdelijke proces van vergroenen en verduurzamen. Het plaatsen van orders werd lastiger omdat het voor reders steeds moeilijker werd financiering te vinden voor nieuwbouw van schepen dan wel verbouwen.

En dat is niet zomaar. In de economische crisis daalden transporttarieven soms met 90 procent. Reders moesten schepen stilleggen of onder de kostprijs werken om klanten vast te houden. Geld om de banken terug te betalen was er daarna niet. Dat deed het onderling vertrouwen geen goed.

Anderzijds hebben de banken na de crisis ook de maken met de zogeheten Bazel-regels. Regels die de banken in een strakker keurslijf persen om ze bestendiger te maken voor nieuwe tegenvallers en crises. De regels hebben ook tot gevolg dat banken minder bereid zijn in de bouw van schepen te financieren.

In het vandaag te lanceren scheepsbouwfonds doen naast de provincie dan ook vooral institutionele beleggers mee. ,,Een novum’’, zegt Van der Burg. ,,Die zitten in de woningmarkt, het is voor het eerst dat ze in de scheepvaart zitten.’’

Een constructie die gevolgen zal hebben voor de rente op de kredieten die vanuit het fonds worden verleend. Van der Burg gaat niet er niet exact op in, ,,maar de rente zal iets hoger zijn dan bij de bank. We hebben hier te maken met levensverzekeraars, die moeten polissen laten renderen.’’

Maar veel duurder dan een lening bij de bank wordt het ook niet, bezweert Van der Burg. ,,Nee, het wordt zeker geen 8 procent.’’

En daar moet de Groninger scheepsbouw mee uit de voeten kunnen, meent gedeputeerde Staghouwer. ,,Wanneer we als provinciaal bestuur financiële afwegingen, zoals deze moeten maken, doen we drie dingen: wat kost het, wat betekent het voor de werkgelegenheid en wat is de toekomst. De eerste twee afwegingen zijn duidelijk. En het vooruitzicht? Dat is zeker goed. De groninger scheepsbouw bestaat uit sterke, innovatieve bedrijven. Hier moeten ze mee uit de voeten kunnen.’’