Aha-erlebnis in Museum Helmond bij expo ‘Ongewoon Alledaags’

Hij laat je regelmatig gniffelen wanneer je door de expositie wandelt, die Van der Burg samenstelde. Soms door een hele letterlijke associatie, zoals bij Oostduitse meisjes van Frans Francisus (1959). Op dit schilderij  staan zwemmende vrouwen uit de voormalige DDR-tijd afgebeeld, die zich in strakke blauwe broekjes hebben gehesen. Hij plaatste er een foto bij van een liggende vrouw met een zeemeerminstaart aan. Onmiskenbaar, die vergelijking.

Van der Burgs blik op de werken komt meteen bij de ingang van de tentoonstelling al tot uiting. Hij stelt zich in een korte video voor. Geheel in stijl draagt hij een sjerp in de kleuren van de Nederlandse vlag met daarop in goud geschreven: (nog steeds) Fotograaf des Vaderlands. Die titel draagt hij namelijk sinds 2018. ‘Een werk raakt me als het me ergens aan doet denken, daar kwam ik achter tijdens het maken van deze expo’, vertelt hij. ‘Alle werken lijken dus ergens op.’

Doordat er bij sommige kunstwerken een extra toelichting komt als je de QR-code scant en het audiofragment afspeelt, voelt het alsof Van der Burg met je meeloopt langs de objecten. Een rustgevende stem neemt je mee naar het werk en verrek: dan zie je de gelijkenis zelf ook ineens meer. Of nog beter: je denkt aan dat ene moment waarop je zelf ooit.. Juist doordat het veelal alledaagse taferelen zijn die de fotograaf koos, is een associatie met je eigen leven niet ver te zoeken.

Neem nou de combinatie van de tekening Zonder titel van Etienne Elias (1936-2007) en Van der Burgs foto van een man in een plattelandssetting op een ‘ereschavot’. Op Elias’ tekening staat een gespierde man in regenboogkleurig zwembroekje afgebeeld en op Van der Burgs foto is eveneens een man op een podium te zien. Logische combi, denk je. Twee keer een erepodium, twee keer een man. Tot Van der Burg in het audiofragment vertelt dat de man die op de foto staat, derde werd bij de Trekkertrek in Stroe. Meteen een ander beeld hè. Lang leve de associaties dus.

Niet bij alle werken die Van der Burg koos uit het museumdepot is een audiofragment te beluisteren. Dat is zeker ook niet noodzakelijk, want de combinaties die de fotograaf maakte zijn vaak in één opslag herkenbaar. Bijvoorbeeld bij de tekening Zonder titel van Jan Knap (1949) en de ludieke foto van stoomlocomotiefmachinist Jan Gravemaker. De koppeling is overduidelijk: op de tekening zit een jongetje rustig met een zwarte trein te spelen, op de foto zit een volwassen man op een stoomlocomotief. Het kinderlijke straalt ervan af en juist daardoor past het perfect.

Van der Burg heeft in de tentoonstelling zijn best gedaan om ogenschijnlijke ‘gewone’ taferelen die in ieders woonkamer of keuken plaatsvinden, op zo’n manier neer te zetten, dat ze je even stilzetten. Bij de ene combinatie grinnik je vanbinnen, bij de ander verbaas je je over het schrille contrast tussen de kleurrijke schilderingen en het platte van een foto. Stuk voor stuk zijn het prachtige beeltenissen die tot de verbeelding spreken. En: thuis houden ze je ook nog even bezig.

De expo ‘Ongewoon Alledaags ‘is t/m 13 maart 2022 te bezoeken bij Museum Helmond, Kunsthal. Meer informatie: museumhelmond.nl