Ook Strijen herdenkt nu Joodse families met Stolpersteine

Aandachtig bekijkt Bram Reedijk de vier Stolpersteine die door de Duitse beeldend kunstenaar Gunter Demnig voor het pand op adres Kerkstraat 35 zijn ingemetseld. Voor de 89-jarige geboren en getogen Strijenaar hebben de stenen speciale betekenis. Ze herinneren aan de vier leden van de familie Zwarenstein die werden gedeporteerd naar en omgebracht in de concentratiekampen Auschwitz en Sobibor. ,,Op een dag als vandaag komen de herinneringen van ruim zeventig jaar geleden weer boven'', zegt Bram Reedijk, die van 1927 tot en met 1955 in Strijen woonde.

De ceremonie rond het inmetselen van de vier van in totaal vijftien 'struikelstenen' laat hem duidelijk niet koud. Bram Reedijk kent dan ook de geschiedenis van de vijftien Joodse Strijenaren uit de families Zwarenstein, Van Coevorden en Kleinkramer, die van de ene op de andere dag uit zijn geboorteplaats verdwenen. ,,Ongemerkt, zonder enige vorm van tegenstand.''

Op het adres Kerkstraat 35, waar nu de boekhandel van de familie Schouten is gevestigd, was tijdens de Tweede Wereldoorlog de goudsmederij van Pinas Zwarenstein, een van de vier namen op de 'Stolpersteine' voor de boekwinkel. Ree-dijk: ,,Ik werkte bij een groente- en fruitteler en moest wel eens een kip voor Pinas regelen. Dat was niet makkelijk, hij mocht niet te mager of te vet zijn. Een geweldig aardige man. En ik was de buurjongen van veehandelaar Jacob Kleinkramer, die ondergedoken heeft gezeten en uiteindelijk vervoerd in een gastank het dorp heeft weten te ontvluchten.''

De vier stenen maken indruk op Reedijk, beaamt hij. ,,Het is een mooi initiatief om datgene wat driekwart eeuw geleden is gebeurd te herdenken.'' Hij knikt dan ook instemmend bij de speech van Strijenaar Jaap de Koning, initiatiefnemer van het Joods Monument in Strijen. ,,Het is opmerkelijk dat je datgene wat je als kind hebt beleefd nog steeds duidelijk voor de geest kan halen. De herinneringen aan de vijftien Joodse mensen zijn vanaf vandaag ook voor de komende generaties behouden gebleven. Opdat wij niet vergeten...''