Crimineel? Of verkeerd begrepen?

Een kwestie die psychiater en onderzoeker Marianne Kasius bij Youz, afdeling De Banjaard in Den Haag graag onder de aandacht brengt. “We hebben te maken met een hele grote groep mensen die vraagt om een andere benadering. Ook hebben we allemaal maatschappelijk belang bij de juiste zorg voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking,” vindt Kasius.

“Wij zien dat veel kinderen met een licht verstandelijke beperking (LVB) uit een gezin komen met geldzorgen, ontslagen, ouders die zelf zwakbegaafd zijn, ruzies. Ze komen uit een hoek waar helaas vaak de eerste klappen vallen.” Wat van groot belang is, is dat de licht verstandelijke beperking herkend wordt en dat men er rekening mee houdt.

“Zetpillen worden zonder goede uitleg nog altijd ingeslikt, nuchter zijn voor een operatie betekent voor velen dat ze alleen hun biertje hoeven te laten staan en er worden goedbedoeld torenhoge schulden gemaakt. Bovendien zie je dat deze groep vaker te maken heeft met criminaliteit. “Ik krijg regelmatig rapportages onder m’n neus van justitie. Daarin lees je bijvoorbeeld dat zo’n jongen of meisje nog op de plaats delict rondloopt als de politie arriveert, terwijl de rest van een groep het al op een lopen heeft gezet. Ze zijn kwetsbaarder en worden vaker dan andere jongeren geronseld voor criminele klussen. Als je niet uitkijkt door bijvoorbeeld onaangepaste vragen te stellen, loop je het risico dat ze bij wijze van spreken een schuld op zich nemen die ze niet hebben. Je moet echt hele andere vragen stellen, een andere benadering hebben. Hoewel er op allerlei terreinen nog veel winst te behalen is, valt het me op dat we ons er gelukkig steeds bewuster van worden.”

Een plek waar die bewustwording wordt omgezet in aanpassingen is De Banjaard, onderdeel van Youz. Men is daar gespecialiseerd in het behandelen van deze hele specifieke doelgroep. “Kinderen en jongeren met een lichtverstandelijke beperking belanden ook net iets vaker in de psychiatrie. Wij houden ons hier wetenschappelijk bezig met het aanpassen van bestaande behandelingen voor deze doelgroep,” aldus Kasius.

Een methode en behandeling die graag wordt toegepast in de psychiatrie is bijvoorbeeld Geweldloos Verzet. Een methodiek van Haim Omer die zegt dat het nuttiger is om het ijzer te smeden als het koud is. De aanpak is geïnspireerd door de visies van Gandhi en Martin Luther King. “Als een kind schreeuwt of met spullen gooit, zeg je “We gaan het er nu niet over hebben en komen er later op terug.” Dit is zo’n effectieve behandelmethode waarbij we nagingen wat er nodig is om dit voor onze kinderen en hun gezinnen ook te laten werken. We zijn toen een aantal jaar geleden heel creatief aan de slag gegaan en hebben ‘m helemaal aangepast op onze doelgroep. Ongewenst gedrag wordt niet genoteerd, maar symbolisch in een rode of groene emmer gedaan, vragenlijsten zijn aantrekkelijk gemaakt, er zijn bakjes met smilies gemaakt, noem het maar op.” Samen met de VU zijn we de methode wetenschappelijk aan het toetsen bij instellingen waar deze kinderen en jongeren verblijven. Binnenkort verschijnen er mooie resultaten, maar ik kan al zeggen dat we zien dat het werkt.

“Ik denk bijvoorbeeld aan een meisje, tien jaar en geen land mee te bezeilen. Ze sliep niet en gilde als ze naar school moest. Niet alleen haar ouders, maar ook de buren werden er gek van. We hebben deze methode toegepast. Natuurlijk ga je eerst na waarom ze gilt. Komt het omdat ze bijvoorbeeld op een normale school zit waar ze op een te hoog niveau wordt aangesproken? Daar zouden we zelf ook van gaan gillen. Ook kijken we waar mogelijk hoe het er thuis aan toe gaat. De meeste ouders vinden onze observaties gelukkig heel prettig. We hebben de aangepaste behandelmethode bij dit gezin een periode toegepast. Gisteren liep het meisje vrolijk bij ons binnen. Ze slaapt een stuk beter en gilt niet meer voordat ze naar school moet.”

“Ik zie ook meer rust bij onze eigen teams. Je hoeft niemand meer vast te pakken, je hoeft geen acute kalmerende middelen in te zetten, je kunt veel meer de kalmte bewaren. Onze mensen hebben door deze methode de ruimte om meer de verbinding op te zoeken en ook leuke dingen te doen. “

“Ik ben blij dat het steeds duidelijker wordt hoe groot de impact is. Jonge zorgprofessionals komen graag bij ons leren. Als je met een moeilijk kind kunt spelen en werken aan een diagnose, dan kun je dat bij een normaal begaafd kind ook. Niet alleen de ruimte voor onderzoek en wetenschap maakt ons een aantrekkelijke omgeving. Ik denk ook dat het de eindeloze creativiteit voor en met de kinderen is die daarin een rol speelt. Denk bijvoorbeeld aan de Banjaard week die we in de vakantie organiseren. Een gelegenheid waarbij we volop diagnostiek kunnen verrichten en de kinderen en ouders tegelijkertijd genieten van activiteiten, afsluitend met een en heus circus. Of denk aan onze tovertafel waarbij we spelenderwijs interactiemomenten kunnen afdwingen en bestuderen. Wat ik belangrijk vind is dat of je nu wetenschapper bent, spelbegeleider, psychiater, agent of apothekersassistent; durf te kijken en aan te passen. Als we allemaal een rol pakken, al is het nog zo klein, dan levert het zoveel op. We kunnen ongelooflijk veel van deze doelgroep leren én de meer dan 2,5 miljoen mensen een beetje helpen in deze complexe wereld.”