Voormalig jongensprostituee Bart van Well (r) met zijn advocaat Martin de Witte © Koen Voskuil

'De hele pedoprostitutie werd in die tijd gewoon gedoogd'

In de rechtbank in Amsterdam is maandag een begin gemaakt met het horen van negen getuigen over een vermeend omvangrijk netwerk van kindermisbruik in de jaren '80. Getuigen stellen dat justitiemedewerkers bij het netwerk betrokken waren, waaronder de gepensioneerde Justitietopman Joris Demmink.

Koen Voskuil en Chris Klomp 18-04-16, 13:51 Laatste update: 09-05-16, 23:28

We willen bewijzen dat de overheid op de hoogte was van de jeugdprostitutie in die tijd, maar het liet begaan
Martin de Witte, advocaat

De eerste getuige in de zaak, Koos van Woudenberg, stelt op jonge leeftijd misbruikt te zijn in een appartement in Amsterdam. Het zou gaan om de woning van professor Ger van Roon. In het huis ontmoette hij naar eigen zeggen onder meer oud burgemeester Ed van Thijn, prins Claus en voormalig minister Onno Ruding. Volgens Van Woudenberg moest hij Ruding oraal bevredigen. Prins Claus zou hij ook in een horeca-gelegenheid hebben gezien 'in relatie tot jonge jongens'.
Er zijn vraagtekens bij te plaatsen. Professor Ger van Roon woonde inderdaad in een flatje in Amsterdam Noord, maar dat gebouw is pas in 1995 gebouwd, zo blijkt uit gegevens van het kadaster. Het is dus de vraag in welk appartement Van Woudenberg in 1982 zou zijn geweest.

Honderden jongens
De tweede getuige in de zaak hield eind jaren '80 een lijst bij van jonge jongens die in de prostitutie werkten in Amsterdam. De voormalig medewerker van de toenmalige GG&GD Raphael Beth (70) kwam bij een eerste telling tot 350. Volgens de officiële cijfers zou het gaan om 'slechts' 35 jongens. Beth komt echter tot het tienvoudige, hij stelt dat de jongens elkaar ronselden. Ze hadden allemaal lijsten bij zich met de namen van mannen die ze konden bezoeken. Beth had naar eigen zeggen goed zicht op de groep omdat ze bij problemen bij hem kwamen. Bovendien bezocht hij één keer per week de zes of zeven jongensbordelen in Amsterdam om te praten met de eigenaar. Beth stelt dat de 'hele pedoprostitutie' in die tijd gedoogd werd, er was geen repressief beleid. Opvallend genoeg stelt hij de door getuige Van Woudenberg als 'spin in het web' genoemde Ger van Roon niet te kennen.

Hoofdrol
De hoofdrol in de zaak is voor de 43-jarige jongensprostituee Bart van Well. Hij kampt nog steeds met posttraumatische stress en stemmingswisselingen. Daarvoor houdt hij de staat, die volgens hem harder had moeten optreden tegen jeugdprostitutie, verantwoordelijk. ,,We willen bewijzen dat de overheid op de hoogte was van de jeugdprostitutie in die tijd, maar het liet begaan," legt Martin de Witte, Van Wells advocaat, uit. Een van de getuigen is Karel Maasdam, die jarenlang een jongensbordeel in Amsterdam-Oost bestierde. Maasdam werd in 1998 veroordeeld tot 3 jaar gevangenisstraf. Tegenover het AD, dat hem de afgelopen jaren regelmatig bezocht, liet Maasdam weten zich een zondebok te voelen. ,,Jarenlang werd mijn bordeel gedoogd. Agenten, sociaal werkers kwamen over de vloer. En ineens mocht het niet meer?"

Vrijplaats
Amsterdam leek in de jaren '80 wel een vrijplaats voor pedofielen. Er waren jongensbordelen en cafés waar minderjarige jongens werden opgepikt. Er waren zelfs georganiseerde pedoreizen naar Amsterdam. Voormalig GG&GD-veldwerker Raphaël Beth, die veel met jongensprostituees werkte, verklaarde in kranten dat honderden minderjarige jongens uit Nederland, Roemenië en Tsjechië als hoer werkten in Amsterdam. De vraag is wat er met die constatering is gebeurd.

Pooiers
Beth bleek 2 jaar geleden zijn veldwerk nog niet vergeten te zijn. In zijn kantoortje in Amsterdam liet hij een database zien waarin hij honderden namen van jongenshoeren, pooiers en klanten had opgeslagen. Met hun bijnamen erbij. 'Ziektekiem' bijvoorbeeld, een weinig hygiënische jongen die een klant een mes in zijn ribben stak.

De getuigenverhoren zullen wellicht meer duidelijkheid geven over een uitgelekt politieonderzoek in de jaren '90. Het zogeheten Rolodexonderzoek werd in het geheim opgestart, nadat informanten vertelden dat justitiemedewerkers en officieren van justitie ook klant waren geweest.

Psychopaat
Huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven was destijds als officier van justitie betrokken bij het Rolodexonderzoek. Mogelijk kan hij verduidelijken waarom het onderzoek voor het goed en wel was opgestart, bekend was bij de verdachten.

Een aangifte van Jetty Bruggenwirth, die woensdag getuigt, was een van de aanleidingen om het Rolodexonderzoek te starten. Zij stapte naar de politie nadat haar vriend Nico L. haar dochter had misbruikt. Een voormalig zedenrechercheur noemde L., chauffeur voor jongensbordelen, de 'gevaarlijkste psychopaat' die hij ooit had ontmoet. Hij werd veroordeeld tot 8 jaar cel en tbs.

Oud topman Joris Demmink zou volgens een getuige klant zijn geweest van het netwerk © anp

Demmink
Opvallende afwezige in de stoet getuigen is Joris Demmink, de oud-Justitieambtenaar die meermaals is beschuldigd van kindermisbruik. ,,Demmink heeft aangegeven de hele week verhinderd te zijn," zegt advocaat De Witte. Hij zal op een later moment worden gehoord. Wel verschijnt een voormalig AIVD-medewerkster, die in 2002 een veiligheidsonderzoek naar Demmink heeft verricht.

Een voorlopig getuigenverhoor is bedoeld ter voorbereiding op een rechtszaak. Van Well kan zo zijn juridische positie bepalen in een mogelijke procedure tegen de staat. Er zal geen vonnis volgen.

Aangiftes
Tegen Demmink loopt ook nog een individueel straftraject. Er liggen diverse aangiftes van misbruik tegen hem. Het Openbaar Ministerie heeft zich altijd op het standpunt gesteld dat er geen duidelijk bewijs ligt tegen de man, maar onder druk van het Gerechtshof in Arnhem is nu toch een onderzoek gestart. Het OM is afhankelijk van de Turkse autoriteiten voor meer informatie. Twee aangevers zouden in Turkije zijn misbruikt door Demmink. Een gespecialiseerd team oordeelde eerder dat de aangifte van één van hen niet betrouwbaar is. Turkije seponeerde de zaak. Demmink zelf zegt onschuldig te zijn. Hij was naar eigen zeggen niet eens in Turkije toen het misbruik plaats zou hebben gevonden.

De verhoren gaan morgen verder. Dan komt onder meer Karel Maasdam aan het woord, de oud-eigenaar van een jongensbordeel.