In de jaren zeventig werd in de campagnes de nadruk gelegd op onderlinge solidariteit © Organon

Een miljoen liter urine per jaar

VruchtbaarheidAspen in Oss viert dat zwangere vrouwen al 85 jaar lang urine afstaan. Het bedrijf maakt daarmee geneesmiddelen om onvruchtbaarheid te bestrijden. Nog altijd wordt jaarlijks een miljoen liter urine ingezameld.

John van Zuijlen 08-12-16, 17:10 Laatste update: 17:11

Tijd voor een gesprek
,,Er is niets zo leuk als het bezoeken van zwangere dames", zegt Astrid Drijvers, al vijftien jaar informatrice bij Moeders voor Moeders. Ze bezoekt jaarlijks ongeveer zo'n 430 vrouwen.Haar voorgangster Elly Verberne deed het werk 35 jaar. Zij begon in 1973 met ruim duizend bezoeken per jaar. Door de pil liep het aantal zwangerschappen - én bezoeken - sterk terug. Zeshonderd waren het er nog toen ze in 2008 stopte.

,,Met minder bezoeken heb je wel meer tijd voor een gesprek", zegt ze. ,,Vaak zijn er na zes weken maar weinig mensen die weten dat iemand zwanger is en dan vinden de vrouwen het fijn hun vreugde te delen", weten de dames.

De 'pismannekes' haalden de flessen met urine aan huis op. © Aspen

Het fenomeen Moeders voor Moeders kwam onder Aspens hoede toen het bedrijf in 2013 een deel van MSD/Organon overnam. Organon is in Nederland juist bekend vanwege de anticonceptiepil. Opmerkelijk dus dat je bij Organon ook voor het tegenovergestelde terecht kon, namelijk voor een middel om juist wél zwanger te worden.

Dat kwam in oktober 1931 op de markt, in een tijd dat het moederschap, vooral in confessionele kringen, in hoog aanzien stond. Voor het produceren van het nieuwe hormoonpreparaat Pregnum (later Pregnyl) was de hulp van veel zwangere vrouwen nodig, omdat het werd geproduceerd uit hun urine.

Preutsheid
Maar hoe krijg je in een tijd van preutsheid en sociale controle vrouwen die zes tot zestien weken zwanger zijn zover dat ze hun urine inleveren? Al voor het preparaat op de markt kwam, hadden veel zwangere vrouwen in Oss en omgeving 'stiekem' hun urine ter beschikking gesteld. De vrouwen waren bereikt via kraamverzorgers, artsen en het ziekenhuis. Zo stonden de moeders uit Oss en omgeving aan de wieg van andermans baby's.

Om op grote schaal urine te krijgen, werd een logistiek netwerk opgezet onder de naam 'Urine-inzameling Organon'. Mannen met handkarren en bakfietsen, de 'pismannekes', gingen langs de huizen van zwangere vrouwen die met een krant voor het raam aangaven dat er weer een paar flessen vol waren. Daarna kwam een landelijk netwerk van informatrices die zwangere vrouwen bezochten en zorgden voor het vervoer van de urine naar Oss.

Minder zwangerschappen
Door de opkomst van de anticonceptiepil, ook een product van Organon, liep het aantal zwangerschappen terug. Organon ging daarom op zoek naar vrouwen boven de 55 jaar, want ook zij bleken een bruikbaar stofje in hun urine te hebben. Hiervoor werden zelfs vrouwenkloosters in Brabant en Limburg ingeschakeld.

'Urine-inzameling Organon' ging Moeders voor Moeders heten en de nadruk werd gelegd op de onderlinge solidariteit van vrouwen. 'Zwanger maakt zwanger', stond er op reclameposters. In 1974 zijn er 160 informatrices, drie routeleiders en 80 chauffeurs. Het inzamelpunt is dan in Boxtel.

Toch krijgt Moeders voor Moeders het steeds zwaarder. Halverwege de jaren 80 blijkt dat het hCG-hormoon ook zijn weg vindt naar de bio-industrie. De stichting Wakker Dier komt in actie. Die vindt dat het middel niet gebruikt mag worden 'om de productie van fokzeugen op te vijzelen'.