Een tik van de rechter die de politiek zelf heeft uitgelokt

Het kabinet moet meer doen dan het van plan was om de Nederlandse bevolking te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. De hoogste rechter van ons land bevestigde vrijdag dit oordeel van lagere rechters. Daarmee is geschiedenis geschreven. Of het een zwarte bladzijde is of juist baanbrekend, daarover verschillen de meningen.

Met het arrest van de Hoge Raad komt een einde aan een vier jaar durend juridisch gevecht tussen duurzaamheidsorganisatie Urgenda en de overheid. Dat ging eerst over de vraag of het kabinet zich wel aan de eigen internationaal gemaakte afspraken houdt. Maar daarna steeds meer óók over de vraag of de rechter hier op de stoel van de politiek gaat zitten. Het kabinet had betoogd dat de besluitvorming over de reductie van broeikasgassen aan de politiek is. Beleid maken, daar hebben we nu eenmaal een regering en een parlement voor.

Maar klimaatverandering is zo gevaarlijk dat de overheid conform het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens de zorgplicht heeft om burgers ertegen te beschermen, aldus de Hoge Raad. En de Grondwet schrijft voor dat de Nederlandse rechter de bepalingen van dat Europese verdrag toepast. Dat Nederland maar klein is, doet daar niets aan af. Nederland is partij bij het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties. Ieder land is voor zijn deel verantwoordelijk, zegt de rechter.

Het rechterlijke oordeel, dat nu onherroepelijk is, stelt het kabinet voor grote problemen. Begin dit jaar was de landelijke uitstoot van broeikasgassen pas met 15 procent verminderd ten opzichte van het ijkjaar 1990. Met het huidige klimaatbeleid komt het kabinet in 2020 waarschijnlijk niet verder dan 20 à 21 procent reductie. Om 25 procent te halen moeten er dus met stoom en kokend water extra maatregelen worden ingevoerd. Waar geen breed maatschappelijk draagvlak voor is.

Het werkelijke probleem is dat achtereenvolgende bewindslieden te lang hebben verzuimd het eerlijke verhaal over klimaatverandering te vertellen. En nagelaten op tijd de nodige maatregelen te nemen. De meeste kiezers hebben daar ook niet op aangedrongen. De problemen van nu krijgen nu eenmaal meer aandacht dan de problemen van straks. Maar we hebben ook een verantwoordelijkheid jegens de generaties na ons. Nu grijpt de rechter in. We hadden het niet zover moeten laten komen.