Nederland verrommelt. En daar kan alleen Nederland iets aan doen, niet de gemeente Rijssen of Sappemeer

Misschien dat we ons over een paar jaar zullen afvragen of we teveel afgeleid waren door debatten over onze nationale identiteit of door de waan van de dag. Maar we kunnen niet zeggen dat we het niet hebben geweten. Onderzoeksjournalist Paolo Laconi beschreef de afgelopen twee zaterdagen tot in detail hoe er iets gruwelijk aan het misgaan is in Nederland. Honderden windmolens hoger dan de Euromast worden zo lukraak neergezet dat je er binnenkort overal wel eentje ziet. Behalve als je in de grote stad leeft natuurlijk. Tienduizenden voetbalvelden aan zonnepanelen worden aangelegd, met Nederlands subsidiegeld waarvan driekwart naar het buitenland verdwijnt. En de omwonenden? Die hebben het nakijken. En moeten er tegenaan kijken.

Dat dit kan gebeuren heeft veel te maken met de manier waarop we de dingen doen in Nederland. Vooral niet teveel centrale sturing, leg taken bij lagere overheden en laat de markt zijn werk doen. Of zoals het in het nationale klimaatakkoord van 2019 heette: Gemeenten kunnen samen met lokale organisaties en inwoners bepalen hoe er in hun regio groene elektriciteit wordt opgewekt. Klinkt mooi. De praktijk is dat een energiereus als Eneco of Vattenfall komt praten met een paar ambtenaren en een wethouder van een kleine gemeente. Dat snelle jongens bij boeren het erf oprijden om ze een pachtprijs te bieden waarvan ze rest van hun leven in luxe kunnen leven. Als de deals al vrijwel rond zijn volgt er nog een inspraakronde.

Geen misverstand. Nederland moet groener. Maar moet het ook lelijker? ,,We zijn voor decennia de boel aan het verpesten”, zegt landschapsarchitect Berno Strootman in een van de artikelen. Hoogleraar Jan Rotmans, die zich hartstochtelijk inzet voor de klimaattransitie, waarschuwt voor grote weerstand onder burgers als ze eenmaal zien wat er is besloten. Delegeren is goed, maar bij ruimtelijke ordening is sturing van bovenaf nodig. Het woord zegt het al: ordening.  Zoek de plekken aan waar wind- en zonneparken geconcentreerd kunnen worden. Elke gemeente heeft al zo ongeveer zijn eigen bedrijventerrein. Moeten daar nu ook nog een paar 250 meter hoge windmolens bij? Nederland verrommelt. En daar kan alleen Nederland iets aan doen, niet de gemeente Rijssen of Sappemeer.