Een anti-terreuractie in Rotterdam © ANP

Nog geen aanslag in Nederland dankzij 'theedrinken' en geluk

Het blijft opmerkelijk: terwijl de jihadistische aanslagen zich maar aaneen rijgen in de landen om ons heen, blijft Nederland gespaard. ,,Dat kunnen we verklaren, tot nu toe,’’ zeggen terrorisme-experts Jelle van Buuren en Bibi van Ginkel. ,,Maar: met de nadruk op tot nu toe.’’

Victor Schildkamp en Peter Winterman 20-12-16, 14:49 Laatste update: 20-12-16, 17:30

Terrorismeonderzoeker Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden kan iedereen meteen uit de droom helpen. Dat Nederland tot nu toe de ellende van een grootse terreuraanslag bespaard is gebleven, komt niet omdat we worden gezien als onbeduidend dorpje in Europa. ,,We zijn een doelwit, daarover is geen misverstand,’’ zegt Van Buuren. ,,We worden genoemd in terreurpropaganda, we doen mee aan militaire missies, we zitten in Afghanistan, in Mali... Het verhaal van klein lief Nederland gaat echt niet op. Toch moeten we voor de laatste jihadistische terreurdaad in Nederland terug naar de moord op Theo van Gogh, in 2004.’’

Theo van Gogh

En dat is ons geluk, zegt Van Buuren. ,,Wij hebben een enorme voorsprong, we kennen al sinds die tijd van Van Gogh de ‘brede benadering’, gecoördineerd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, uitgevoerd door al die mensen in wijken. Dat wil zeggen dat we in Nederland het complete sociale netwerk gebruiken om informatie over dreigende terreur te winnen. In wijken, in buurten. Dat wordt dan heel suf ‘theedrinken’ genoemd, maar dat theedrinken is puur en alleen bedoeld om informatie te winnen.’’

Theedrinken werd een scheldwoord, gelukkig is dat niet meer zo
Bibi van Ginkel

Terrorismedeskundige Bibi van Ginkel van instituut Clingendael legt uit: ,,Veel partijen op landelijk en lokaal niveau werken met elkaar samen. Denk aan scholen, wijkagenten, burgemeesters, jeugdzorg, buurtvaders en GGZ-medewerkers. Iedereen is alert: als een jongere afwijkend gedrag vertoont, wordt gelijk aan de bel getrokken. Onder het gedoogkabinet met steun van Wilders werd het preventiebeleid grotendeels afgebroken. Theedrinken werd gezien als een scheldwoord. Gelukkig is dat inmiddels weer anders. Er is een moment van theedrinken én een moment van keihard ingrijpen: de combinatie van die twee werkt het beste om terreur te voorkomen.”

Historie

Toch is 'theedrinken' maar een deel van de verklaring van het 'geluk' van Nederland tot nu toe. Jelle van Buuren: ,,Ook de historie speelt mee als het gaat om de vraag wáár aanslagen worden gepleegd. Ik bedoel, Frankrijk bijvoorbeeld, heeft een koloniale geschiedenis met Algerije. Frankrijk had al in de jaren negentig met jihadistische aanslagen te maken, van de Groupe Islamiqie Arméé, de GIA, uit Algerije. En België heeft weer Brussel waar de Europese Unie en de NAVO gevestigd zijn.''

Theo van Gogh werd vermoord in 2004 in Amsterdam © ANP

,,Inderdaad, Duitsland heeft dan weer niet dat koloniale verleden in de Arabische wereld, maar Duitsland is aanvoerder van Europa en heeft wel die enorme instroom van vluchtelingen en alle spanningen die dat met zich mee brengt. Als je als Islamitische Staat een béétje tactisch denkt, is het niet gek om in Duitsland een aanslag te plegen om zo te proberen die spanningen en sluimerende tegenstellingen verder te vergroten.''

Kalasjnikov

,,Voor Nederland geldt dat allemaal minder,'' vervolgt Van Buuren. ,,Dat verklaart deels waarom we hier nog geen grote aanslag hebben gehad. Tot nu toe, en die drie woordjes zijn héél belangrijk. Want als die man die onlangs werd gepakt in Rotterdam met z'n kalasjnikov wel had toegeslagen, hadden we nu een heel ander gesprek gehad. We kunnen een beetje verklaren waarom Nederland nog geen aanslag heeft gehad, maar een honderd procent sluitende verklaring is het niet. Het is ook gewoon geluk geweest … Tot nu toe.’’

Dat laatste beaamt Van Ginkel. ,,Onze geheime diensten doen hun werk. Het staat vast dat in Nederland aanslagen zijn voorkomen. We horen lang niet alles.''