Pensioenplicht kan op voorzichtige instemming rekenen

De sociale partners deden het voorstel voor de pensioenplicht woensdag in een brief aan de Tweede Kamer. Nu bouwen zo’n 900.000 werknemers en een onbekend aantal zelfstandigen geen pensioen op. Dat betekent dat ze na hun pensionering alleen AOW krijgen. ,,Voor veel zelfstandigen kan dat een enorme inkomensachteruitgang betekenen’’, zegt Cristel van de Ven, voorzitter van de Vereniging Zelfstandigen Nederland, de belangenbehartiger voor zzp’ers.

De armoede die volgt is niet alleen een individueel probleem. Als straks grote groepen mensen op het minimum zitten, zal er ook een groter beroep worden gedaan op voorzieningen als de huur- en zorgtoeslag. Dat kost de samenleving extra geld. Vandaar dat sociale partners al eerder besloten om het aantal mensen zonder pensioenopbouw te halveren.

Daar komt tot nu toe te weinig van terecht. De PvdA en GroenLinks willen daarom harde afspraken maken om de doelen te bereiken. Die afspraken moeten in de Wet Toekomst Pensioenen komen, waarover de Tweede Kamer nu vergadert. De steun van GroenLinks en PvdA is nodig om de wet door het parlement te loodsen.

Bonden en werkgevers willen een pensioenplicht als stok achter de deur houden, mocht het aantal mensen zonder pensioen niet voldoende dalen. Zo’n plicht zou dan in 2028 ingevoerd kunnen worden. Met die belofte hopen ze de PvdA en GroenLinks te overtuigen.

Dat er iets moet gebeuren, is duidelijk volgens Willem Noordman, in het FNV bestuur belast met pensioenen. ,,Nu wordt vaak getracht mensen uit pensioenregelingen te houden, door ze flexcontracten te geven of als schijnzelfstandige te laten werken, bijvoorbeeld maaltijdbezorgers.’’ Die mensen moeten als werknemer in dienst komen, bepleit hij. Dan vallen ze ook onder een pensioenregeling.

Ook zijn er veel bedrijven die niet onder een sector-cao vallen en die geen pensioenregeling hebben, in de groothandel en zakelijke dienstverlening bijvoorbeeld. ,,Met de plicht moet iedere werkgever zijn personeel dan een pensioenregeling aanbieden’’, schetst Noordman.

De FNV-bestuurder wil wel een goede regeling. ,,Het moet geen minimale regeling worden, want dan gaan alle werkgevers daar voor kiezen. Wij willen niet naar een ministelsel.’’

Ondernemers en zelfstandigen zitten anders in de wedstrijd. Hans Biesheuvel, voorzitter van ondernemersorganisatie ONL, ziet op zich wel wat in een pensioenplicht. ,,Daar zijn wij wel voor te porren. De plicht moet dan in de plaats komen van de verplichtstelling die er nu is.’’ Een metaalbedrijf moet zich nu bijvoorbeeld verplicht aansluiten bij het pensioenfonds voor die sector. En voor die sector geldt dan één pensioenregeling. ,,Dat zijn vaak dure regelingen voor kleine ondernemers en zelfstandigen. Wij willen dat werkgevers de vrijheid krijgen zelf te bepalen waar ze het pensioen onderbrengen.’’

Ondernemers hikken ook aan tegen de kosten. ,,Bij de bedrijfstakpensioenfondsen bouw je pensioen op over je hele loon. En de werkgever betaalt dan vaak twee derde van de pensioenpremie. Maar je kunt ook afspreken dat pensioen wordt opgebouwd over een deel van het loon, of bijvoorbeeld tot modaal.’’

Van de Ven gruwt ook van het idee dat er verplicht bij een bedrijfstakpensioenfonds moet worden opgebouwd. ,,Dat past niet bij zelfstandigen. Wij willen juist een flexibele regeling. Dat je meer spaart als het goed gaat en wat minder inlegt als het wat minder gaat. Een pensioenplicht is wel een erg zwaar middel. Veel zelfstandigen bouwen ook op een andere manier pensioen op, bijvoorbeeld met een koophuis.’’