Vijf jaar na bloedbad: Tristan, dat stille joch in de klas

De zon schijnt, als Tristan van der Vlis voor de laatste keer zijn kleren aantrekt. Een broek met camouflageprint om zijn benen. Kogelwerend vest aan. Over zijn hoofd gaat een shirt. 'Shit happens on Saturday', staat er op. Hij pakt zijn wapens.

Het is zaterdag 9 april 2011, 11.45 uur. En Tristan (24) gaat naar winkelcentrum de Ridderhof.Hij kent het van vroeger, toen hij hier als kind boodschappen deed met zijn ouders Marieke en Hans. Later werd het de plek waar zoveel van zijn medescholieren van het Scala College rondhingen, in een tussenuur, de pauze, of om te spijbelen.

Glimlach
Nu parkeert hij zijn zwarte Mercedes. Stapt uit. Legt aan. Lost een schot. De uit Syrië gevluchte Nadim Youssef valt, sterft hier op straat. Het eerste slachtoffer. En Tristan loopt door, naar binnen, het winkelcentrum in. Baf, baf, baf. Bloed op de vloer. Vluchtende mensen. Doodsangst. Hannah Postma wordt bloedend het Kruidvat ingetrokken. Max Verbeek van de dierenwinkel laat zijn rolluik zakken, ter bescherming van de mensen die zich hier verschuilen.Op het gezicht van Tristan zien sommigen een glimlach.

Het is de lach die Ronnie Zijderveld zo goed kent van examenklas K4k van het vmbo. ,,Ik zat veel naast hem, dan lagen we regelmatig dubbel.'' Soms heeft Tristan het wel over zijn wapens, vraagt 'ie of iemand ze wil zien. Ronnie gaat er helemaal niet op in. ,,Als je daar niks mee hebt, ben je daar helemaal niet in geïnteresseerd. Ik zag wel dat 'ie soms pistolen tekende, in het hoekje van zijn papier.'' Maar ja, wie zoekt daar nu wat achter? ,,We waren allebei rustige jongens.''

Zo herinnert ook Jinny zich Tristan. Omdat ze bij de politie werkt, wil ze niet met haar achternaam in de krant. Tristan was de stille jongen, achterin de klas, steevast. De plek waar hij haar nauwelijks opviel. Waar hij de meeste meisjes niet opviel, overigens. Een vriendin had hij nooit.

Verbandje
Wie geluk had, kon vluchten. Vanaf zijn balkon zag Jeffrey van den Nieuwendijk, een andere leerling van K4k, mensen het magazijn van supermarkt C1000 uitrennen. Eigenlijk had hij ook in de Ridderhof moeten zijn, op dat moment. ,,Ik zou een verbandje halen voor mijn vrouw, haar hand was tussen de deur gekomen. Maar ik heb een engeltje op mijn schouder gehad: ik ben eerst nog even gaan lunchen. Ik ben nog gaan kijken, beetje ramptoerist, maar zodra ik agenten met hun hand op hun wapen zag, keerde ik om. Ik begreep: het gaat om meer dan gewoon een brandje.'' 

Zes Alphenaren vinden die dag de dood, Tristan is de zevende. Bij kassa vier van de Albert Heijn schiet hij zichzelf door het hoofd. Zeventien gewonden overleven, soms ternauwernood, het drama. De eerste hulp wordt door gewone bezoekers verleend. Alphen staat onder hoogspanning. Er gaan geruchten over een tweede schutter, er zou iemand op weg zijn naar de voetbalvelden. Sirenes klinken overal.

Jaarboek
Op tv hoort Jeffrey zijn naam vallen. Tristan. Het zal toch niet zijn oude klasgenoot zijn? Jeffrey pende zijn naam nog neer, na een vraag voor het fotojaarboek. 'Wie zijn je vrienden?' ,,Maar ik kon me niet voorstellen dat iemand uit Alphen dit zou doen.'' Dan zijn er de foto's. Jeffrey kent ze. Die ene, waarop Tristan met twee middelvingers in de lucht in een bus zit, bijvoorbeeld. ,,Ik was erbij toen die werd gemaakt, het was op de terugweg van de werkweek in de Ardennen. Iedereen was moe, na een week lachen, feesten, we hadden bijna niet geslapen. En Tristan had geen zin in die foto.''

Achteraf denken de klasgenoten wel eens terug, aan de momenten die zo'n andere lading hebben gekregen. Ron weet nog hoe Tristan een schietgebaar maakte, als hij boos was op iemand. En ooit vroeg Jeffrey's moeder Tristan wat hij wilde worden. Het antwoord: sluipschutter bij het leger.,,Ja, hij was een beetje een rare snuiter.''

In de war
Maar Tristan is op de middelbare school al meer in de war dan iemand in de gaten heeft. Veertien is hij nog maar, als hij voor het eerst de stem van God denkt te horen. Zinnen weerklinken in zijn hoofd. Tristan, kind van strenggelovige ouders, begint diezelfde God te zien als verantwoordelijk voor het lijden in de wereld. Wie met God praat, spreekt eigenlijk met de duivel, redeneert hij. Toch wil Tristan praten. Met geesten. Om dat te doen koopt hij een EVP recorder, die hem daarmee kan helpen. Zichzelf ziet hij als een paranormaal onderzoeker, struint rond op de begraafplaats. Hij schrijft een nieuwe bijbel. En hij gebruikt drugs.

Na de middelbare school krijgen collega's wel scherp in de gaten dat er met Tristan écht wat mis is. Op het distributiecentrum bijvoorbeeld, waar hij dreigt iedereen overhoop te schieten, als hij boos is. En hij praat graag over schietpartijen - wapens vindt hij fantastisch. Op de computer zoekt hij eindeloos naar informatie over de slachting op de Amerikaanse middelbare school Colombine. Op die computer speelt hij ook schietspellen. Zo ging hij tekeer op de Ridderhof, zeggen mensen die erbij waren. Alsof het een schietspel was.