Het tegengaan van ‘gezondheidsachterstanden’ in de samenleving moet wettelijk worden vastgelegd, stelt de raad in een adviesrapport. Net als dat de overheid het bestaansminimum heeft vastgelegd en omschreven in wet- en regelgeving, zou de overheid ook een ondergrens op gezondheidsgebied moeten vastleggen.

De RVS vindt dat de overheid criteria moet opstellen ‘die een basis leggen voor de minimale gezondheidskansen van alle burgers’. Want die kansen zijn nu zeer ongelijk verdeeld. Mensen met een ‘kwetsbare maatschappelijke positie’ (de combinatie van een laag inkomen en een praktische opleiding) leven gemiddeld zeven jaar korter dan mensen met een hogere opleiding en een hoog inkomen. Mensen uit kwetsbare groepen leven bovendien vijftien jaar korter in goede gezondheid.

Gezondheidsinstituut RIVM adviseert na onderzoek eveneens om suikerhoudende dranken extra te belasten en btw af te schaffen op producten uit de zogeheten Schijf van Vijf, zoals groente, fruit, peulvruchten en vis. Ook adviseren ze om met werkgevers strengere afspraken te maken over gezond eten op de werkvloer en om op minder plaatsen fastfood te verkopen.

Om problematisch alcoholgebruik en overgewicht verder te verminderen in Nederland zijn bovendien extra maatregelen nodig, stelt het RIVM. Het instituut raadpleegde gezondheidsexperts van universiteiten en kennisorganisaties om in kaart te brengen wat hiervoor nodig is. Het onderzoek is gedaan in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

De voedingsmiddelendeskundigen raden aan om accijns op drank en tabak te verhogen. Ook pleiten ze voor strengere afspraken rondom marketing op plaatsen waar veel jongeren komen, zoals bij sportverenigingen en op scholen. En stellen ze voor om alcohol alleen nog bij slijters te verkopen.

Niet alleen de RVS en het RIVM pleiten voor een btw-verlaging. Onlangs kende een petitie van supermarktketen Dirk van den Broek om de btw op groente en fruit te verlagen van 9 naar 6 procent in een week tijd al 40.000 ondertekenaars.

,,Gezondheidsachterstanden hangen samen met langdurige en complexe sociale problemen, zoals werkloosheid, een laag inkomen, schulden of een ongezonde leefomgeving”, analyseert de raad. Daar is zowel met regelgeving als met investeringen en samenwerking iets aan te doen. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu sterven er elk jaar 35.000 Nederlanders door roken, overgewicht of probleemdrinken. Ze vormen samen de grootste oorzaak van ziekte in Nederland. 

De coronacrisis heeft de ‘hardnekkige gezondheidsachterstanden’ uitvergroot, schrijft de raad. Die raadt het kabinet aan om de maatschappelijke oorzaken ‘centraler te stellen in landelijk, regionaal én lokaal beleid’. Om verbetering te brengen is meer geld nodig en moet de overheid beginnen met wijken, gemeenten en regio’s waar de achterstanden het grootst zijn.

Vandaag start een campagne om Nederlanders aan groente en fruit te krijgen.

Bekijk al onze belangrijkste nieuwsvideo's in deze playlist.