Gourmetten ongezond, waarschuwt toxicoloog, maar fondue op open vuur is schadelijker

Blok hout in de openhaard, vuurkorf voor de deur, kaarsjes aan en met het hele gezin gourmetten. Wat oh-zo-gezellig klinkt om de donkere dagen door te komen, kan tegelijk oh-zo-ongezond zijn. Uit metingen van TNO blijkt dat een avondje gourmetten tot drie keer slechter is voor de luchtkwaliteit in huis dan fijnstof van vuurwerk dat op een oudejaarsavond naar binnen waait.

Toch moeten we er volgens Martin van den Berg niet te panisch over doen. ,,Maak je niet druk als je met de feestdagen gaat gourmetten”, stelt de emeritus-hoogleraar toxicologie aan de Universiteit van Utrecht gerust. ,,Kerst moet ook leuk blijven. Natuurlijk, een toxicoloog vindt altijd wel wat. Maar mijn vrouw brandt ook vaak kaarsen in huis. Met wat voorzorgsmaatregelen is het allemaal wel te overzien.”

De voorzorgsmaatregelen van Van den Berg op een rij:
Rood vlees: ,,Eet niet te veel rood vlees. Van vlees met veel rode bloedlichaampjes is bekend dat het kankerverwekkend is. Daarom zijn kip en vis beter dan bijvoorbeeld rund. Het ongezondst is bewerkt vlees zoals worsten en gerookt vlees zoals spek.”
Geen zwartgeblakerd vlees: laat eten tijdens het gourmetten niet aanbakken. ,,Alles met zwarte aanbaksels is kankerverwekkend. Dat geldt óók voor groente. Het lichaam kan er wat van hebben, maar je moet het niet overdrijven. Dus een keertje barbecueën of gourmetten is prima, maar voorkom onnodige blootstelling. Je gaat ook niet voor je plezier bij de uitlaat van een auto staan.”
Kaarsen: ,,Elektrisch gourmetten is beter dan op een vuurtje van bijvoorbeeld wasbenzine of spiritus, zoals ook vaak voor fondue of steengrillen wordt gebruikt. Voor vlammen heb je zuurstof nodig. Ook kaarsen verbruiken zuurstof tot CO2. Bij kaarsen speelt bovendien mee dat ze kunnen walmen. De walm bevat kankerverwekkende stoffen.”
Wierook: ,,We weten allemaal dat een sigaret slecht is, maar vlak wierook niet uit. Er zitten vaak irriterende stoffen in waar mensen van kunnen gaan hoesten.”

In de podcast praten Tijn Elferink en Ellen den Hollander over gezond gourmetten: ‘Ventileren, ventileren en nog eens ventileren.’

De dosis maakt volgens Van den Berg het gif. Hoe groot is je gezin en dus hoeveel gourmetpannetjes? Maar ook hoeveel kaarsen ten opzichte van het formaat van de woonkamer. Maar het allerbelangrijkste is: ventileren. ,,Frisse lucht is niet alleen goed tegen corona, maar ook omdat het fijnstof en andere schadelijke stoffen in de lucht verdunt.”

,,Zet tijdens het gourmetten de mechanische ventilatie op de hoogste stand”, benadrukt Piet Jacobs, fijnstofspecialist bij TNO. ,,En zet de ramen aan weerszijden van de kamer op een kier zodat er veel ventilatie is.” Met kaarsen aan is volgens Jacobs de uitdaging om wel te ventileren, maar kaarsen niet te laten walmen. ,,Want dan neemt de roetproductie enorm toe. Ventileer voldoende, maar zonder tocht.”

Op oudejaarsavond zijn de adviezen volgens Jacobs vanwege fijnstof door vuurwerk net iets anders. ,,Net voor twaalf uur is het verstandig om de ramen te sluiten en het ventilatiesysteem in de laagstand te zetten, anders ben je fijnstof van buiten naar binnen aan het zuigen. Al is dat dit jaar vanwege het vuurwerkverbod niet nodig.”

Een avondje gourmetten bij kaarslicht blinkt niet uit qua gezondheid. Maar wie gourmetavondjes beperkt tot de feestdagen, kan opgelucht ademhalen. Met wat voorzorgsmaatregelen is het leed te verzachten. De belangrijkste: laat je eten niet aanbranden en ventileer je kamer goed.