Junkfood is slechter dan gedacht. © Shutterstock

Hamburger is dodelijker dan sigaret: junkfood maakt 11 miljoen doden per jaar

Koken & etenIn 2017 stierven wereldwijd 10,9 miljoen mensen door junkfood en andere ongezonde voeding. Een ongezonde dieet eist meer doden dan tabak, blijkt uit een van de meest uitgebreide studies naar gezondheidseffecten ooit.

Redactie Koken&Eten 06-04-19, 16:00

Groenten, fruit, volle granen, noten. We wéten dat ze bij een gezond dieet horen, maar we eten ze nog steeds onvoldoende. Dat stellen onderzoekers vast in de Global Burden of Disease Study.

In dit overzicht zijn de eetgewoonten van 195 landen in kaart gebracht. De studie bevestigt nog eens hoe erg de mens verslingerd is aan verzadigd vet, suiker en rood en bewerkt vlees.

Eén op de vijf sterfgevallen wereldwijd - goed voor bijna 11 miljoen - blijkt aan het eten van zulke ongezonde producten te wijten. Ter vergelijking: tabak werd in diezelfde periode in verband gebracht met zo'n 8 miljoen overlijdens. ,,Een slecht dieet is verantwoordelijk voor meer doden dan elke andere risicofactor", zo zegt Christopher Murray, een van de auteurs. ,,Onze bevindingen tonen aan dat het menselijk dieet dringend moet verbeteren."

Lijstje

Rivm bracht vorig jaar in kaart welke gevolgen een ongezonde levensstijl heeft. Determinanten zijn de factoren die een rol spelen. © Rivm

In de studie worden landen in een lijstje gegoten. In Israël wordt, met 89 op 100.000 mensen, het minst aantal doden gelinkt aan slechte eetgewoonten. Daarna volgen Frankrijk en Spanje, zo blijkt uit de lijst. De landen met het hoogste aantal doden door een slecht eetpatroon zijn Oezbekistan (892 doden per 100.000 mensen), Afghanistan, Marshall Islands, Papua Nieuw Guinea, en Vanuatu. De Verenigde Staten staan op nummer 43, de Britten op 23. Nederland komt in de lijst niet voor.

Bij een ongezond dieet consumeert iemand te weinig fruit, groente, peulvruchten, volkorenproducten, noten en zaden, melk, vezels en calcium, vis met omega3-vetten en onverzadigde vetzuren. Een ongezond dieet bevat veel rood vlees, vleeswaren, suikerhoudende dranken, verzadigde vetzuren en zout.

Ongewenste effecten

We weten van producten als groente, fruit, volkoren granen, noten, vis en goede vetten dat ze een positieve bijdrage hebben aan de gezondheid
Oene van der Wal, Voedingscentrum

Bij het Voedingscentrum is men niet verrast door de uitkomsten. Dat ongezond eten gepaard gaat met een hoge ziektelast, vroege sterfte en hoge zorgkosten is niets nieuws, meldt woordvoerder Oene van der Wal. ,,Dat is onder andere eerder in kaart gebracht door het RIVM in de Volksgezondheid Toekomstverkenning.”

De richtlijnen voor gezonde voeding die de Gezondheidsraad vier jaar geleden gaf, liggen aan de basis van de Schijf van Vijf. ,,Die zijn erop gericht om chronische ziekten te voorkomen en op gezond gewicht te blijven. We eten in Nederland onder andere te veel zout, wat ongewenste effecten heeft op de gezondheid, zoals een verhoogde bloeddruk, hart- en vaatziekten en nierziekten", aldus Van der Wal. ,,Daarnaast weten we van producten als groente, fruit, volkoren granen, noten, vis en goede vetten dat ze een positieve bijdrage hebben aan de gezondheid.”

De uitkomsten uit deze Lancet studie dat een hoge inname van zout (natrium), lage inname van volkorengranen en fruit gepaard gaan met een hoge ziektelast en sterfte liggen dan ook in de lijn der verwachting, aldus de zegsman van het Voedingscentrum.

Hoewel de Schijf van Vijf al bruikbare tips bevat voor een gezond en gevarieerd eetpatroon, is het niet makkelijk om mensen ertoe te verleiden ze op te volgen. ,,De uitdaging ligt in gedragsverandering en het gezonder maken van de leefomgeving is een van de factoren die hieraan kan bijdragen. Dit is ook waar we als Voedingscentrum met diverse partijen over in gesprek zijn: om gezond eten meer te norm te laten zijn.”

Het Voedingscentrum probeert Nederlanders te verleiden anders te eten: