Hoe komt het dat elk lichaam anders reageert op taart?

Als we iets zoets eten, gaat het suikergehalte in ons bloed omhoog. Maar die stijging is niet bij iedereen hetzelfde. Bij de een kan de bloedsuikerwaarde van één koekje harder omhoog gaan dan bij de ander. Terwijl de ander weer heftiger reageert op een banaan.

,,We weten al heel lang dat mensen verschillend reageren op voeding”, zegt Lydia Afman, universitair docent precision nutrition en moleculaire voeding aan de Wageningen Universiteit. ,,Sinds kort zijn er technieken waarmee mensen zelf makkelijker kunnen meten wat bepaalde voedingsmiddelen met hun bloedsuiker doen.”

Een start-up die slim gebruik maakt van die techniek is Clear. ,,Data over bloedglucose waren tot voor kort het exclusieve domein van huisarts of laborant”, zegt mede-oprichter Piet Hein van Dam. Hij en zijn collega’s ontwikkelden The Clear Health Program. Deelnemers krijgen een sensor op hun arm die de bloedsuikerwaarde continu meet. Ze moeten van minuut tot minuut bijhouden wat ze eten. Op die manier wordt duidelijk welke voedingsmiddelen tot heftigere suikerpieken leiden. Ze krijgen uiteindelijk een voedingsadvies op maat.

Luister hier naar de podcast Koken&Weten waarin redacteur Koken&Eten Ellen den Hollander gezondheidsjournalist Tijn Elferink spreek over het persoonlijke dieet:
_{De tekst gaat verder onder de podcast.}

Als het lichaam meer suiker binnenkrijgt dan het kan gebruiken, wordt die suiker opgeslagen in de vorm van vet. Voor veel mensen die aan Clear deelnemen is afvallen het doel. Maar het voorkomen van suikerpieken is ook medisch gezien belangrijk. Veel suikerpieken kunnen namelijk op termijn tot diabetes leiden.

Dat zit zo: als we koolhydraten (waaronder suiker) eten, maakt het lichaam insuline aan. Insuline zorgt ervoor dat bloedsuiker in cellen kan worden opgenomen. Door veel pieken wordt het lichaam echter minder gevoelig voor die insuline. Het is nog niet helemaal duidelijk waarom dat zo is, maar wat we wel weten is dat hoge suikerpieken het risico op het ontwikkelen van diabetes type 2 vergroten. De alvleesklier moet namelijk steeds méér insuline aanmaken. Als de alvleesklier zo hard moet werken dat hij ‘uitgeput’ raakt, is sprake van diabetes type 2. Als je lichaam zelf geen insuline aanmaakt, moet je het inspuiten of een insulinepomp gebruiken.

Om erachter te komen wat bij mij tot bloedsuikerpieken leidt, deed ik zelf aan The Clear Health Program mee. De bloedsuikersensor op mijn arm liet uiteraard een suikerpiek zien als ik iets zoets at, zoals een taartje. Dat een rijpe banaan exact hetzelfde effect had, verraste mij. Een bord pasta zorgde opmerkelijk genoeg nauwelijks voor een suikerpiek, terwijl mijn bloedsuiker van een bruin belegd broodje enorm piekte.

Van Dam van Clear Health ziet bij de inmiddels ruim 700 deelnemers totaal verschillende reacties. ,,De een reageerde sterk op 0.0-bier. De ander op light frisdrank. Wetenschappelijk gezien is het echt speculeren waarom iemand piekt op 0.0 of op een light product. Het gebeurt wel echt, dat weten we inmiddels. Het is natuurlijk zonde als je met light frisdrank denkt goed bezig te zijn, terwijl je bloedsuiker er toch van stijgt.”

Het zijn interessante inzichten voor het individu, maar met big data wordt het volgens zowel Afman als Van Dam pas echt interessant. ,,We zien groepen ontstaan van mensen die hetzelfde op bepaalde voedingsmiddelen reageren”, zegt Van Dam. ,,Zoals mensen die goed reageren op een banaan, maar ook op een krentenbol. Als iemand goed reageert op een banaan kunnen we op basis van een Netflix-achtig algoritme voorspellen: Mensen zoals jij reageren vaak ook goed op een krentenbol.”

Volgens de Wageningse wetenschapper is het echter wel iets complexer dan dat. Er spelen namelijk meer factoren een rol bij gezondheid. ,,Met het onderzoek dat ik leid, zijn we een algoritme aan het ontwikkelen. Hierbij kijken we niet alleen naar suikerpieken, maar ook naar vetpieken in het bloed. Hiermee willen we een persoonlijk voedingsadvies gaan geven waarbij zowel de suikerwaarden als de vetwaarden in het bloed binnen de perken blijven.”

He kan zijn dat het lichaam op het ene moment anders reageert dan op het andere. Zo blijken stress en vermoeidheid een rol te spelen. Binnenkort start Afman een bijzonder onderzoek waarbij iedereen in een groep wekenlang dezelfde voeding krijgt. ,,En we meten continu wat er gebeurt. Het kan zijn dat je anders reageert na een nacht slecht slapen of als je gestrest bent. Als je een keer heftig reageert op een banaan, wil dat niet zeggen dat dat een maand later weer zo is.”

Van Dam bevestigt dat er meer factoren zijn die de maaltijdrespons beïnvloeden. ,,We hebben pas de eerste stappen gezet.” De mogelijkheden zijn volgens hem eindeloos. Zo is hij met een cateraar aan het onderzoeken of het mogelijk is lunch te serveren op basis van iemands voorkeuren. De een krijgt een banaan, de ander een appel. ,,En hoe mooi zou het zijn als je met Deliveroo de juiste maaltijd kunt laten bezorgen?”

Iedereen reageert anders op voeding. The Clear Health Program maakt gebruik van technologie waarmee je real time een beeld kunt krijgen van hoe je lichaam reageert op koolhydraten. Hoewel er meer factoren een rol spelen (zoals vet, maar ook vermoeidheid), biedt Clear interessante inzichten om bloedsuikerpieken te voorkomen. Ik weet nu bijvoorbeeld welk brood mijn glucosewaarden het minst laat stijgen en dat mijn bloedsuiker bovengemiddeld omhoog gaat van een banaan.

Bekijk hier de video's over Koken&Eten: