‘Junkfood, maar ook koek en worst zijn linke soep’

Het is al langer bekend dat het niet goed is om (te) veel ijs, chocolade, fabriekssoep, ontbijtgranen en pizza te eten. In 2017 stierven wereldwijd 10,9 miljoen mensen door junkfood en andere ongezonde voeding. Maar twee nieuwe studies geven opnieuw sterke aanwijzingen over hoe slecht het eten van (te) veel ‘gemaksvoedsel waar veel suiker aan is toegevoegd’ eigenlijk is. 

De eerste studie is uitgevoerd door de Universiteit van Navarra in Spanje. De onderzoekers volgden bijna 20.000 mensen gedurende 10 jaar en keken om het jaar naar hun eetgewoonten. Gedurende de studie gingen 335 deelnemers dood, maar opvallend meer mensen die meer dan vier porties sterk bewerkt voedsel aten en frisdranken dronken. Op elke 10 doden die het minst van deze fabrieksmaaltijden- en snacks aten gingen er 16 dood die juist erg veel van dit soort producten aten.

Het Franse team van de Universiteit van Parijs keek naar een grotere groep mensen: ruim 105.000 mensen. Ze volgden de deelnemers gedurende vijf jaar en keken tweemaal per jaar naar hun eetgewoonten. Degenen die meer sterk bewerkt voedsel binnenkregen hadden ook meer last van hart- en vaatziekten. Bij de groep die het minst van deze ‘rommel’ binnenkreeg stierven 242 per 100.000 mensen. Dat aantal liep bij de groep die het meest at op tot 277.

Om welke voeding draait het hier? Volgens de Spaanse en Franse universiteiten gaat het bij sterk bewerkt voedsel om chocolade, taart en cake, worst, maaltijdvervangende shakes, kant-en-klaarsoep, ijs, koolzuurhoudende dranken, kipnuggets, fabrieksbrood, ontbijtgranen en repen en maaltijden die je alleen nog maar hoeft op te warmen zoals diepvriespizza's. 

Onder bewerkte voeding, een categorie die iets minder slecht is, valt voedsel dat is aangepast om het langer houdbaar te maken: door fermentatie of met zout, olie, suiker.  Dat is bijvoorbeeld kaas, brood uit je eigen oven, fruit en groenten uit blik en glas, bacon, gerookte vis en bier. Bij onbewerkte voeding moeten we denken aan fruit, groenten, melk, peulvruchten, zaden, granen en eieren. 

De onderzoekers geven toe dat het bewijs nog niet helemaal rond is, maar bij de Britse BBC zijn de onderzoekers al zeer stellig: ,,Het bewijs stapelt zich op”, zegt Mathilde Touvier van de Parijse onderzoeksgroep, wijzend op het ,,toenemende aantal onafhankelijke studies.  Professor Maira Bes-Rastrollo van de Spaanse universiteit zei dat ze ,,heel zeker‘’ is dat  ultra-bewerkt voedsel slecht voor je gezondheid is. Als in een product meer dan vijf ingrediënten zitten, dan kun je eigenlijk altijd spreken van ‘sterk bewerkt’. 

Stoppen met het eten van hotdogs en hamburgers, is overigens erg moeilijk en vergelijkbaar met het afkicken van roken. Een onderzoek, dat in 2018 werd gepubliceerd in Journal of Appetite, laat zien dat ervaren liefhebbers van junkfood, die minderen met het eten van sterk bewerkt voedsel, een aantal psychologische en lichamelijke klachten die ex-rokers en ex-marihuanagebruikers ook ervaren, krijgen. De deelnemers aan het onderzoek gaven aan sterk last te hebben van stemmingswisselingen, hoofdpijn, angst, slecht slapen en ‘cravings’, oftewel de hunkering naar het verslavende middel.  

De reden dat sterk bewerkt voedsel slecht zou kunnen zijn, is omdat je er mogelijk meer van gaat eten. Hoe dat komt, daar is de wetenschap nog niet over uit, maar het kan komen doordat junkfood weliswaar veel energie geeft, maar weinig voedingsstoffen en vezels bevat. Een andere mogelijkheid is dat mensen meer eten omdat het zo gemakkelijk ‘weg-eet’. Door iets gemakkelijks te snacken komen mensen wellicht niet meer aan gezondere snacks toe zoals een appel. 

Hoe komt het dat je kunt blijven dooreten terwijl je al vol zit? Dat legt professor Witkamp uit in onderstaande video: