Hoe gezellig het ook lijkt, als je met je schoonfamilie de kerst doorbrengt, gaan de bacteriën in je darmen er mogelijk van in de war. En dat ligt niet aan het eten, zo hebben onderzoekers van het Academisch Medisch Centrum en de Vrije Universiteit Amsterdam uitgevogeld. Dus aan de kookkunsten van je schoonpa of het mislukte dessert van je zwager kun je dat niet wijten.

Het onderzoek begon als een geintje, maar het leidde tot een serieuze publicatie in het wetenschappelijke magazine Humane Microbiome Journal. ,,Twee jaar geleden opperde mijn collega Kristien Bouter dat het leuk zou zijn om de rol van schoonouders mee te nemen in een studie omdat kerstbezoek erom bekend staat stress te veroorzaken", aldus promovendus Nicolien de Clercq in een telefonische toelichting.

,,Het is bij Britse collega’s gewoonte onderzoek te doen dat met kerst te maken heeft. Er komt jaarlijks een kersteditie van BMJ (voorheen British Medical Journal, red.) uit.” Het artikel van De Clercq en haar collega's verscheen in augustus, maar het ziekenhuis komt er vandaag mee naar buiten. 

Een groep van 24 collega's bleek bereid om als proefpersonen te dienen: ze leverden voor kerst een potje met poep in en op Derde Kerstdag opnieuw. ,,Twee deden uiteindelijk niet mee. Ze vonden het te vies”, aldus De Clercq. Uiteindelijk konden 22 soorten ontlasting wordt geanalyseerd. Het ging om twee groepen: collega's die naar hun schoonfamilie gingen en collega's die de familie van hun partner niet zagen.

Puur wetenschappelijk gezien was dat jammer, want normaal gesproken splitsen de wetenschappers de groep en krijgen proefpersonen opgedragen wat ze moeten doen. ,,De collega’s hadden al plannen", verklaart De Clercq. 

Ze was verbaasd over het resultaat. ,,Het was een opvallend verschil dat we vonden", zegt De Clercq. ,,Bij mensen die bij schoonouders waren geweest, zagen we een daling van een bepaalde soort bacterie, de ruminococcus, in de darmen. Het vermoeden bestaat dat deze bacteriesoort tegen depressies beschermt. We zien bij mensen die depressief zijn ook lagere hoeveelheden van de bacterie in de darmen dan bij mensen die dat niet zijn.”  

Wat er precies gebeurt in je darmen, is niet bekend. Wel is bekend dat het brein en de darmen nauw in contact met elkaar staan. ,,Er wordt veel onderzoek naar het microbioom oftewel darmflora gedaan. Waanzinnig interessant”, vindt De Clercq. 

Er zijn allerlei theorieën over de daling van de ruminococcu-bacteriën. Een ervan is dat onder invloed van een stresshormoon juist deze bacteriën worden overwoekerd. Het kan zijn dat het in de darmen een prettige omgeving is voor andere soorten bacteriën die daardoor sterker groeien. Een andere theorie is dat de ruminococcen juist minder delen doordat een stof - bijvoorbeeld een stresshormoon - via de zenuwbaan tussen de hersenen en de darmen in de darmen terechtkomt. Ook dan vermindert het aantal ruminococcen-bacteriën. ,,Bacteriën strijden met elkaar. Het is survival of the fittest", legt De Clercq uit. ,,Fascinerend wat er op microniveau gebeurt in je lichaam.”

Bij muizen was al eerder aangetoond dat weinig van de genoemde bacteriesoort samengaat met neerslachtigheid, aldus De Clercq, die in het dagelijks leven onderzoek doet naar de vraag of darmflora de reactie op chemotherapie kan beïnvloeden. ,,We kunnen pas een oorzakelijk verband aantonen als het omkeerbaar is. Daarvoor zou je darmbacteriën van gezonde mensen moeten transplanteren.”

Het gaat nu om associatie, legt De Clercq uit. ,,In een vervolgonderzoek zouden de proefpersonen vragenlijsten moeten invullen en zouden we ook het niveau van het stresshormoon cortisol kunnen meten.” 

Tot er meer helderheid is, zal dit beginnetje een leuk onderdeel voor aan de kersttafel vormen, vermoedt de Amsterdamse onderzoeker. ,,Het is een leuke opening van het gesprek.”