Koffie voor minder dan 4 euro per kilo: waarom dit eigenlijk niet kan

Koffieboeren zijn eigenlijk tot slaaf gemaakt, stelt koffieonderzoeker Afrika Kiiza in de uitzending van tv-programma De prijsknaller vanavond. De boeren leven van amper een euro per dag. Daardoor kunnen ze hun eigen koffie niet veroorloven. ,,De grote merken verdienen miljarden”, stelt hij. ,,Je kortwiekt ze en zorgt dat ze niet wegkunnen. Zij weten hoe de markt in elkaar steekt. Ze weten over marketing en verpakking.”

Vier euro voor een kilo koffie in de supermarkt, zoals bij veel roodmerk-verpakkingen gebruikelijk is, kan ook helemaal niet. ,,In het huidige model zijn we onderweg naar het putje”, zegt Meine van der Graaf, die zich sterkt maakt voor maatschappelijk verantwoord ondernemen in het programma van KRO-NCRV. ,,Als we zo doorgaan heb je straks alleen nog koffie van megabedrijven zoals in Brazilië en Vietnam.” 

Kleine koffieboeren zitten klem, zo blijkt uit de uitzending. Handelaren kopen de oogsten op voor een lage prijs en boeren zijn gedwongen de lage prijs te accepteren omdat ze anders niet kunnen overleven. Ze hebben een slechte onderhandelingspositie. We verkopen onze toekomstige oogst en daarmee onze toekomst, concludeert koffieboer Kamahanga Jackson. ,,Ergens strijkt iemand de winst op”, zegt de Oegandese koffieboer Bangirana Cyprian. Wie dat precies is, weet hij niet, maar hij vermoedt dat handelaren flink profiteren. 

Het liefst zou Cypria de tussenhandel eruit snijden. En dat gebeurt her en der ook wel. ,,Voor een eerlijke prijs kunnen boeren ook investeren in betere bonen.” Veel Oegandese koffieboeren telen robusta-bonen, die bij veel Nederlandse koffiedrinkers terecht komt. 

Consumenten die het belangrijk vinden dat koffieboeren een goede prijs krijgen voor hun bonen, kunnen koffie kopen die ‘direct trade’ op het etiket hebben staan. Iets duurder, maar dan weet je wel dat de boer een betere prijs krijgt. Op de lange duur stoppen kleine koffieboeren ermee als dat niet gebeurt, voorspelt Lennart Clerkx. Hij is een koffiehandelaar die aan directe handel doet. 

Dat stoppen, dat gebeurt nu al, omdat de prijzen zo laag zijn. Dat kan de productie van koffie in gevaar brengen. ,,Boeren gaan geen koffie meer verbouwen als wij een lage prijs betalen.” Hij en zijn compagnon Maarten van Keulen stellen dat projecten van grote merken vooral voor het goede imago zijn. Een stichting opzetten om iets terug te geven aan de gemeenschap zou niet nodig hoeven zijn als je eerlijk handelt.

Van Keulen: ,,Dus als je een boer als gelijke behandelt, van ondernemer tot ondernemer. En samen kijkt: hoe kunnen we de komende 25 jaar met elkaar door? Dan is dat duurzaam.” Clerkx: ,,Dan weet je zeker dat er over twintig, dertig jaar nog steeds koffie is.” 

De Prijsknaller is vanavond te zien op NPO3 om 20.25 uur.

Dit doet koffie voor je als je gaat sporten: