Leontien overwon haar visfobie: ‘Thuis huilde ik hard van opluchting en ongeloof’

De vader van Leontien Steltenpool ving vroeger palingen en haringen. ,,Thuis sloeg hij ze de kop in en stroopte het vel eraf.” Als kind vond ze wel eens een paling in bad. ,,Toen ik de vriezer opendeed, lagen er een paar in die nog leefden.”

Haar broers hadden door dat hun zus die levende vissen niet leuk vond en gingen haar ermee pesten. ,,Ze achtervolgden mij terwijl ze zwaaiden met blikjes sardientjes.”

Voor de meesten is eten lekker, maar Steltenpool was zo bang voor vis dat ze alleen de gedachte aan vis eten al weerzinweekend vond. Angst voor eten en drinken komt niet vaak voor, weet Maartje Kroese, psycholoog bij Kindt Clinics, gespecialiseerd in angst en fobieën. Niet zo vaak als hoogtevrees en angst voor bijvoorbeeld spinnen. Maar ook angst voor honden en claustrofobie komen geregeld voor.

De angst voor voeding kan wel net zo heftig zijn als hoogtevrees. Op gebied van eten en drinken komen fobieën voor vlees en vis het vaakst voor, maar Kroese heeft ook angst voor het eten van vaste voeding voorbij zien komen. Waar hoogtevrees enigszins te vermijden is, is een voedingsfobie dat niet altijd. ,,De viskar op straat, het schap in de supermarkt, uit eten in een restaurant”, somt Steltenpool op. ,,Vrienden grapten wel eens: ik stop stiekem vis in het eten, dat merk je toch niet.”

Elisabeth Huis in ’t Veld doet onderzoek naar angst voor bloedprikken en vaccinaties. De assistent-hoogleraar aan Tilburg University ziet dat veel mensen zich voor hun angst schamen. Zeker als anderen de angst bagatelliseren. ,,Het is maar een prikje, zeggen anderen dan”, weet Huis in ’t Veld. ,,En: ‘wees een vent’.”

Volgens Huis in ’t Veld is er vaak een aanleiding nodig om iets aan een angst te doen. ,,Maak gebruik van die urgentie.” Voor Steltenpool was dat haar vriend die tijdens vakantie een forel wil eten. Ik vond dat anderen geen last mogen hebben van mijn fobie. En ik wilde mijn angst niet op mijn kinderen overbrengen.” Daarom zocht ze hulp.

,,Maartje vroeg de voor mij allerergste situatie te beschrijven. Levende vissen, zei ik. Toen ik bij Kindt Clinics kwam, zwommen er vier levende palingen die ik moest vastpakken. Het was verschrikkelijk om die kamer in te gaan. De engste was de dikste, die moest ik pakken. Ik dacht alleen maar: ik word gek. Maar ik heb de vis met twee handen vastgepakt.”

,,Een angst of fobie is een spoortje in het langetermijngeheugen”, legt Kroese uit. De kliniek werkt met een nieuwe methode om die sporen uit te wissen: Memrec. ,,De behandeling bestaat uit één korte blootstelling aan de angst en daarna krijgt iemand eenmalig een bètablokker, een veelgebruikt bloeddrukverlagend medicijn. Het is alsof je de lade met angst opentrekt, de angst eruit haalt en de lade dichtdoet voordat de angst er weer in kan.”

De volgende dag moest Steltenpool terugkomen; de levende palingen waren er nog. ,,Ik kon ze moeiteloos oppakken.” De overwinning werd gevierd met een Hollandse haring. ,,Ik heb een haring vastgepakt en daarna zelfs opgegeten. Toen ik thuis was, ben ik heel hard gaan huilen van opluchting en ongeloof dat mijn angst in een keer volledig weg was.”

,,Pas nu mijn angst weg is, realiseer ik mij hoe fijn het is om geen angst te hebben. Het is heel heftig je ergste angst te ervaren, dat geldt niet anders dan bij hoogtevrees of spinnen. Ik ben zo verschrikkelijk bang geweest, dat ik de volgende dag spierpijn had. Maar ik zou het zo weer doen. Sommige vis vind ik best wel lekker. Oesters, en tonijn. Sushi kan ik prima eten. Goed, ik zou zelf geen vis bestellen, maar ik eet het wel. Ik heb zelfs paling gegeten.”

Wie bang is voor spinnen, gaat spinnen uit de weg. En wie hoogtevrees heeft, kan daar ook rekening mee houden. Een fobie voor voedingsmiddelen is veel ingewikkelder. Leontien liet zich behandelen voor haar angst voor vissen. Door een eenmalige blootstelling aan haar allerergste angst, kan ze nu vis eten.

Je kunt de podcastserie Koken&Weten ook vinden bij Spotify en Apple.