Supermarkten in Westerse landen doen veel te weinig aan de achtergestelde positie van vrouwen in hun toeleveringsketen. Ook Nederlandse supermarkten profiteren vooral over de rug van vrouwelijke werknemers, stelt Oxfam Novib. Er is volgens de organisatie sprake van ‘systematische uitbuiting’. 

Vrouwen verdienden al heel weinig en zagen hun inkomsten door de coronacrisis alleen maar nóg verder afnemen, terwijl supermarkten in 2020 juist recordwinsten boekten. Vrouwelijke arbeiders worden, aldus Oxfam Novib, uitgebuit in de buitenlandse toeleveringsketens van grote supermarkten, waaronder ook Jumbo.

Het zijn de door onfortuinlijke arbeiders zoals Maria geplukte koffiebonen die, blijkt uit het onderzoek van Oxfam, óók in Nederlandse supermarkten als Jumbo, Plus en Albert Heijn verkocht worden. Stuk voor stuk bedrijven die via via zaken deden of doen met (coöperaties van) koffieboeren die door de Braziliaanse overheid beticht worden van moderne slavernij, aldus Oxfam. ,,Het antwoord is niet om weg te lopen bij leveranciers die het slecht doen, maar om hun werkwijze te proberen te veranderen”, zegt Anouk Franck, expert mensenrechten en bedrijfsleven bij de hulporganisatie.

Daarin schieten alle grote supermarkten in Nederland (maar bijvoorbeeld ook Aldi en Lidl) nog altijd tekort, stelt Franck. ,,Goed onderzoek naar de herkomst van producten ontbreekt. Vervolgens moeten er ook stappen worden gezet om de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Vrouwen verdienden al geen leefbaar loon en werden afgelopen jaar nóg harder getroffen. Het mechanisme zit zo in elkaar dat als wij hier goedkope spullen willen, daar de druk en ongelijkheid alleen maar toenemen.”

Jumbo is de eerste supermarkt in Nederland die consequenties verbindt aan de uitkomsten van het onderzoek. Het Veghelse bedrijf voegde gisteren, na ‘indringende gesprekken’ met Oxfam, op de website een specifiek hoofdstuk over vrouwenrechten toe aan het ‘mensenrechtenbeleid’. Daarin belooft Jumbo onder andere dat het binnen vijf jaar ‘betekenisvolle vooruitgang’ wil boeken bij het dichten van de loonkloof tussen mannen en vrouwen in minimaal drie voedselketens en haar invloed gaat aanwenden om genderongelijkheid te proberen uit te bannen.

Jumbo deed na een eerdere schrobbering door Oxfam in 2019 al een stap voorwaarts op het gebied van mensenrechten. Zo nam de supermarkt de ‘eigen’ ketens van mango’s uit Ivoorkust en rozen uit Kenia kritisch onder de loep. ,,Dat was nog niet volledig, maar wel een begin. Leveranciers voelen ook dat er meer op ze wordt gelet”, stelt Franck. ,,Als machtige actoren als Jumbo zich inzetten, komt er écht wel beweging op gang.” Een woordvoerster stelt dat Jumbo al een aantal jaren aan het ‘verbeteren van gendergelijkheid’ werkt. ,,Vrouwen spelen een cruciale rol, maar hebben helaas nog te maken met ongelijkheid en rechtenschendingen”, erkent ze. ,,Met name in ontwikkelingslanden liggen de lonen van vrouwen vaak lager dan die van mannen.”

Oxfam Novib, dat met instemming over de schouder van Jumbo blijft meekijken, hoopte dat supermarkten de forse coronawinsten ook zouden aanwenden om arbeidsomstandigheden aan de andere kant van de wereld te verbeteren. Dat bleek geenszins het geval. De extra verdiensten vloeiden voor het overgrote deel terug naar aandeelhouders en eigenaren.

Bekijk hier onze video’s over Koken & Eten: