Supermarkten maken megawinsten over de rug van vrouwen, constateert Oxfam Novib
Koken & etenTerwijl de bazen van beursgenoteerde supermarkten in coronatijd profiteren van de enorme groei van de omzet van hun bedrijf, bungelen veel medewerkers aan de onderkant van de maatschappelijke ladder, stelt Oxfam Novib in een onderzoek dat vandaag verschijnt. Jumbo is de eerste Nederlandse supermarkt die beterschap belooft.
Supermarkten in Westerse landen doen veel te weinig aan de achtergestelde positie van vrouwen in hun toeleveringsketen. Ook Nederlandse supermarkten profiteren vooral over de rug van vrouwelijke werknemers, stelt Oxfam Novib. Er is volgens de organisatie sprake van ‘systematische uitbuiting’.
Vrouwen verdienden al heel weinig en zagen hun inkomsten door de coronacrisis alleen maar nóg verder afnemen, terwijl supermarkten in 2020 juist recordwinsten boekten. Vrouwelijke arbeiders worden, aldus Oxfam Novib, uitgebuit in de buitenlandse toeleveringsketens van grote supermarkten, waaronder ook Jumbo.
Lange dagen
Het antwoord is niet om weg te lopen bij leveranciers die het slecht doen, maar juist om hun gedrag te proberen te veranderen
De ontwikkelingshulporganisatie tekent in het onderzoeksrapport onder andere het schrijnende verhaal op van Maria, een Braziliaanse seizoenswerker op een koffieplantage in deelstaat Minas Gerais. ,,Ik werd gedwongen om lange dagen te werken, van 05.00 uur ’s ochtends tot 18.00 uur ’s avonds. Ook als het regende, met het risico om te worden gebeten door slangen en zonder toegang tot een toilet. Ik kreeg geen beschermende kleding, die moest ik zelf aanschaffen.”
Het zijn de door onfortuinlijke arbeiders zoals Maria geplukte koffiebonen die, blijkt uit het onderzoek van Oxfam, óók in Nederlandse supermarkten als Jumbo, Plus en Albert Heijn verkocht worden. Stuk voor stuk bedrijven die via via zaken deden of doen met (coöperaties van) koffieboeren die door de Braziliaanse overheid beticht worden van moderne slavernij, aldus Oxfam. ,,Het antwoord is niet om weg te lopen bij leveranciers die het slecht doen, maar om hun werkwijze te proberen te veranderen”, zegt Anouk Franck, expert mensenrechten en bedrijfsleven bij de hulporganisatie.
‘Geen leefbaar loon’
Daarin schieten alle grote supermarkten in Nederland (maar bijvoorbeeld ook Aldi en Lidl) nog altijd tekort, stelt Franck. ,,Goed onderzoek naar de herkomst van producten ontbreekt. Vervolgens moeten er ook stappen worden gezet om de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Vrouwen verdienden al geen leefbaar loon en werden afgelopen jaar nóg harder getroffen. Het mechanisme zit zo in elkaar dat als wij hier goedkope spullen willen, daar de druk en ongelijkheid alleen maar toenemen.”
Jumbo is de eerste supermarkt in Nederland die consequenties verbindt aan de uitkomsten van het onderzoek. Het Veghelse bedrijf voegde gisteren, na ‘indringende gesprekken’ met Oxfam, op de website een specifiek hoofdstuk over vrouwenrechten toe aan het ‘mensenrechtenbeleid’. Daarin belooft Jumbo onder andere dat het binnen vijf jaar ‘betekenisvolle vooruitgang’ wil boeken bij het dichten van de loonkloof tussen mannen en vrouwen in minimaal drie voedselketens en haar invloed gaat aanwenden om genderongelijkheid te proberen uit te bannen.
Mango’s uit Ivoorkust
Jumbo deed na een eerdere schrobbering door Oxfam in 2019 al een stap voorwaarts op het gebied van mensenrechten. Zo nam de supermarkt de ‘eigen’ ketens van mango’s uit Ivoorkust en rozen uit Kenia kritisch onder de loep. ,,Dat was nog niet volledig, maar wel een begin. Leveranciers voelen ook dat er meer op ze wordt gelet”, stelt Franck. ,,Als machtige actoren als Jumbo zich inzetten, komt er écht wel beweging op gang.” Een woordvoerster stelt dat Jumbo al een aantal jaren aan het ‘verbeteren van gendergelijkheid’ werkt. ,,Vrouwen spelen een cruciale rol, maar hebben helaas nog te maken met ongelijkheid en rechtenschendingen”, erkent ze. ,,Met name in ontwikkelingslanden liggen de lonen van vrouwen vaak lager dan die van mannen.”
Oxfam Novib, dat met instemming over de schouder van Jumbo blijft meekijken, hoopte dat supermarkten de forse coronawinsten ook zouden aanwenden om arbeidsomstandigheden aan de andere kant van de wereld te verbeteren. Dat bleek geenszins het geval. De extra verdiensten vloeiden voor het overgrote deel terug naar aandeelhouders en eigenaren.
Enorme bonussen
Het nieuwe Oxfam-rapport Not in this Together berekende dat tijdens de pandemie de onderzochte beursgenoteerde supermarkten 98 procent van hun nettowinsten uitkeerden aan eigenaren en aandeelhouders. Zij gaven ongeveer 11,3 miljard dollar uit aan coronagerelateerde beschermingsmaatregelen, onder andere om hun eigen winkels veilig te maken, meer winkelpersoneel aan te nemen en hun eigen personeel bonussen uit te betalen. De beurswaarde van de supermarkten steeg met 101 miljard dollar (tussen maart en december 2020) vergeleken met een stijging van 75 miljard dollar in 2019. Ook de niet-beursgenoteerde supermarkten in Duitsland en Nederland, zoals Aldi, Lidl, Jumbo en Plus profiteerden enorm in deze periode maar doordat de meesten van hen geen complete financiële rapportages publiceren is niet altijd met zekerheid vast te stellen hoe hoog de winsten zijn.
De ceo van Ahold Delhaize, het moederbedrijf van Albert Heijn, ontving in coronajaar 2020 een totale beloning van 6 miljoen euro, 1,6 miljoen meer dan het jaar ervoor. Tegelijkertijd zagen de familie Albrecht, de eigenaren van Aldi, en Dieter Schwarz, de eigenaar van Lidl, tijdens corona hun vermogen groeien met respectievelijk 37 procent en 30 procent in minder dan een jaar. Uit het rapport van Oxfam wordt ook duidelijk dat uitbuiting en discriminatie van arbeiders en producenten in hun toeleveringsketens alomtegenwoordig en stelselmatig blijft. Vrouwelijke arbeiders blijken extra kwetsbaar, ook tijdens deze pandemie.
Geen van de onderzochte supermarkten publiceerde een actieplan of expliciete doelstellingen om de positie van vrouwen in hun toeleveringsketens te verbeteren. Slechts twee supermarkten, het Britse Tesco en het Duitse Rewe, hebben wel een beleid voor vrouwenrechten en zetten daarmee stappen om de achtergestelde positie van vrouwen aan te pakken. Aldi en Lidl hebben dergelijk beleid wel aangekondigd, maar hebben tot op heden niets gepubliceerd.
Bekijk hier onze video’s over Koken & Eten:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Sint en Piet stoppen dit jaar geen chocoladeletter van Tony's Chocolonely in de schoen
Sinterklaas zal dit jaar zijn chocoladeletters niet bij Tony's Chocolonely inslaan. Het bekende Nederlandse chocolademerk krijgt de productie van de letters niet rond door problemen bij zijn Belgische fabrikant. ‘Dit is overmacht.’ -
Tikkie lanceert functie voor uitgaven van groepen: ‘We vonden dit een logische stap’
Betaaldienst Tikkie lanceert vandaag een nieuwe functie: Groepie. Daarmee kunnen groepen hun uitgaven bijhouden en de kosten van bijvoorbeeld een vrijgezellenfeest, groepsvakantie of huisboodschappen eenvoudig verrekenen met, jawel: een tikkie. -
PREMIUM
Dit bosrestaurant staat midden in de natuur: ‘De Veluwe is mijn moestuin’
We moeten vertragen. Minder prikkels, meer contact met onszelf en de natuur. Een weekendje de natuur in op een landgoed, met diner, doet wonderen. -
Koken & Eten
Spaanse gerechten: haal het vakantiegevoel in huis met kip, tortilla en patatas bravas
Op vakantie gaan in Spanje is heerlijk, maar je kunt de smaken natuurlijk ook gewoon in huis halen met Spaanse gerechten. Eatertainment koos vijf fijne gerechten uit. -
Koken & Eten
Bramen uit de natuur plukken? Hier moet je op letten voor je begint
In augustus en september is het bramenseizoen, wat betekent dat je ze weer in overvloed in de natuur kunt vinden. Sommige mensen gaan er dan ook op uit om ze te plukken. Maar kun je dit zonder risico’s doen? Hier moet je eerst even op letten voordat je aan het plukken slaat.
-
PREMIUM
Kies de regenton die bij jou past en laat die regen maar komen
Planten water geven, ramen lappen en zelfs de wc doorspoelen: je kunt een hoop doen met regenwater. Maar dan moet je het wel eerst opvangen. Een regenton biedt de oplossing. -
Prinses Laurentien kan niet koken? Totale onzin, zegt dochter Elo en deelt ‘mammies macaronischotel’
Een wienerschnitzel als ze een paar uur heeft geskied, daar wordt Eloïse van Oranje, ook wel bekend als ‘gravinfluencer’ echt blij van. Met frietjes erbij natuurlijk. In haar boek Learning by doing dat net is verschenen, deelt ze recepten van de gerechten die ze graag eet. Zoals de macaronischotel van haar moeder, prinses Laurentien. -
Koken & Weten
Zoet bloed bestaat niet, maar waarom prikken muggen de een wel en de ander niet?
In de rubriek Koken & Weten duikt gezondheidsjournalist Tijn Elferink in een voedingsonderwerp waar verwarring over bestaat. Dit keer: word je met zoet bloed vaker gestoken door muggen?