Vleesvervangers lang niet altijd gezond: 'Vaak meer een aardappelvervanger'

Plantaardige producten zitten in de lift. Je kunt het zo gek niet bedenken of het bestaat: vegan ‘vissticks’, kikkererwtenkebab of oesterzwamworst. De wildgroei aan diervrije, maar wel vet- en koolhydraatrijke producten baart internationale voedingswetenschappers en gezondheidsorganisaties zorgen.

Zo waarschuwt de British Dietetic Association (de Britse beroepsvereniging en vakbond voor diëtisten) in het wetenschapsmagazine New Scientist voor wat de organisatie de ‘vegan gezondheidsval’ noemt. ‘Consumenten gaan ervan uit dat die producten ook een gezonder alternatief zijn voor vlees of vis, maar vaak komen ze bedrogen uit. Vegans die regelmatig sterk bewerkte vleesvervangers op het menu zetten, lopen namelijk meer risico om overgewicht of obesitas te ontwikkelen dan omnivoren met een uitgebalanceerd dieet.’ Over vegarookworsten is het oordeel van de Consumentenbond in Nederland bijvoorbeeld duidelijk: die zijn meestal erg zout en vet.

,,Natuurlijk kan een vegan levensstijl wél gezond zijn”, zegt de Vlaamse ­diëtiste Sanne Mouha. ,,Eiwitten zijn daarin een extra aandachtspunt, want van plantaardige eiwitbronnen moet je vaak meer eten om dezelfde hoeveelheid voedingsstoffen op te nemen. Een voorbeeld: 100 gram mager vlees bevat 20 gram eiwit; een peulvruchtensoort als kikkererwten bevat zo’n 8 gram proteïnen per 100 gram.”

Proteïnen leveren ons bouwstoffen voor onze spieren en cellen en zorgen ervoor dat we ons verzadigd voelen na een maaltijd. Zo drukken ze de kans op eetbuien of ‘snackdrang’ de kop in.

,,Eiwitten zijn dus een belangrijk aandachtspunt bij het opstellen van je vegan menu. Kies daarbij liefst zo vaak mogelijk voor volwaardige eiwitbronnen zoals tofu, seitan of tempeh. Peulvruchten zijn eveneens een goede keuze, zelfs al zijn ze vrij calorierijk. Hoe meer die ingrediënten worden bewerkt, hoe meer vitaminen en vezels er daarentegen verloren gaan. Dat effect heb je helaas regelmatig bij vleesvervangers”, aldus Mouha.

,,Die benaming ‘vleesvervanger’ is ook vaak fout. Een aanzienlijk aantal van de groenteburgers en co bevatten vooral veel koolhydraten en vetten, maar weinig eiwitten. Het zijn dus veeleer aardappel- of pastavervangers dan een waardig alternatief voor vlees of vis.”

,,Slim kiezen binnen deze categorie komt vooral neer op etiketten lezen”, tipt de diëtiste. ,,Een gezonde veggieburger bevat per portie minder dan 150 kilocalorieën en minstens 7 gram eiwit. Het liefst kies je voor exemplaren die meer dan 10 gram eiwit bevatten. Let ook op het zoutgehalte: minder dan 1 gram is ideaal. Voldoen je favoriete vegan nuggets of tarweribbetjes niet aan die vereisten? Zet ze dan maximaal één keer per week op het menu en geniet er met volle teugen van. En vergeet niet: het geheim van gezond eten zit vooral in variatie.”

Waarom zit je eerder vol van een kilo druiven dan van het sap van 1 kilo druiven? Meer betrouwbare informatie  over dit soort vragen over voeding vind je in de video's van de serie Wetenschappelijk Bewezen: