Volop rivierkreeften in water en zelfs op straat, maar mag je ze vangen en opeten?

In de supermarkt is rivierkreeft een delicatesse; 100 gram voor bijna 3 euro. ,,Dat is dezelfde Amerikaanse rivierkreeft die nu op allerlei plaatsen voor problemen zorgt”, zegt stadsecoloog Geert Timmermans. Rivierkreeften zouden bijvoorbeeld dijken verzwakken die daardoor kunnen doorbreken, zoals onlangs bij Reeuwijk. ,,Kwekers gebruiken de Amerikaanse rivierkreeft omdat ze veel vlees geven en omdat ze heel sterk zijn.”

Dat laatste is precies het probleem. De rode Amerikaanse rivierkreeft is volgens Timmermans in 1979 uitgezet in de buurt van Den Haag. ,,Door beroepsvissers of iemand met een aquarium”, zegt Timmermans. ,,Ze dachten vast: ach, die gaan in een strenge winter wel dood.” Inmiddels bedreigt deze soort niet alleen de Europese rivierkreeft, maar ook vier andere soorten. ,,Vijf Europese soorten staan op punt van uitsterven.”

De Amerikaanse Rivierkreeft is niet de enige zogenoemde invasieve exoot (soort die zich buiten het oorspronkelijke verspreidingsgebied heeft gevestigd en door de groei een bedreiging vormt voor inheemse soorten, red.) die tot problemen leidt. Ook de Japanse duizendknoop rukt op. Volgens Timmermans is de plant via de Leidsche Hortus ons land binnengekomen. Alle middelen worden ingezet om de plant onder controle te houden: stroomstorten, wegbranden, bevriezen. ,,Er worden zelf bladvlooien uit Japan geïmporteerd.”

De plant die familie is van de bruidssluier groeit niet alleen snel, hij laat zich ook niet tegenhouden door een muur. Timmermans wijst op een reclamemast langs de Ring A10 in Amsterdam. Het huisje onderaan dat hoort bij de telefoonantennes bovenop de mast, is helemaal begroeid. ,,Mocht je je afvragen waarom je 5G eruit ligt, weet je nu waarom.”

Net als de rivierkreeft is de Japanse duizendknoop eetbaar. In het voorjaar kun je de jonge scheuten bereiden als rabarber. Volgens wildplukker Edwin Flores is de lijst van eetbare exoten lang: van reuzenberenklauw tot Nijlgans. ,,Winterpostelein komt uit Noord-Amerika en is zeer smakelijk. En ook de muskusrat, superlekker!”

_{In de podcastserie praten gezondheidsjournalist Tijn Elferink en redacteur Koken&Eten Ellen den Hollander over eten. In deze aflevering gaat het over rivierkreeftjes:}

Voor de rivierkreeft hoef je je best volgens Flores niet te doen. ,,Die zitten zelfs in de Amsterdamse gracht. Zet een fuik met een vissenkop erin en check die ’s ochtends vroeg.” Maar zonder vergunning vissen met een fuik mag niet, waarschuwt Timmermans. ,,Dat wordt gezien als stropen.”

Officieel mag je kreeften volgens Timmermans alleen vangen met een hengel. Met in plaats van een haakje een wasknijper met een stuk vlees ertussen. ,,Als je ’s avonds met een zaklantaarn in het water schijnt, zie je ze lopen”, zegt Timmermans die zelf ook regelmatig op pad gaat. Ze worden daarom ook vaak met een schepnetje gevangen. Maar ze lopen ook gewoon over straat. ,,In september begint de trekperiode en kun je ze gewoon oppakken.” De scharen van een grote kreeft kunnen stevig knijpen. ,,De rivierkreeft knijpt zoals je zusje je vroeger kon knijpen.”

Rivierkreeften kun je eten, ook die uit de gracht. Het makkelijkste is het kort te koken. Van de schalen kun je bisque maken. Een paar uur laten sudderen met wat groente en kruiden. En een handje rijst, dat zorgt voor de binding.

Volgens Good Fish is rivierkreeft uit Nederland een duurzame keuze. ,,Waarom gekweekte rivierkreeft uit China halen, terwijl ze hier een plaag zijn”, zegt Irene Kranendonk van Good Fish. Wie een schepnet te veel gedoe vindt, kan ze ook kopen. Good Fish houdt online bij waar de beestjes te koop zijn. ,,Ook ideaal voor op de barbecue.” Wie het doden en bereiden liever uitbesteedt; er zijn ook restaurants die de rivierkreeft op de kaart hebben staan.

Rivierkreeft uit Nederland kun je prima eten. De plaag zullen we er niet mee bestrijden, het is wel duurzamer dan kreeft uit de supermarkt. Die wordt in China gekweekt en naar Nederland vervoerd.

Meer afleveringen beluisteren van Koken&Weten? Hieronder vind je alle afleveringen: