Bliktomaten zijn vaak onder erbarmelijke omstandigheden geoogst. © Beeld uit de uitzending.

‘Wie tomaten koopt, opent een blik vol tranen en pijn’

Koken & etenBliktomaten worden geoogst door arbeiders die onder slechte omstandigheden werken en wonen. Achter de supermarktblikjes blijkt een treurigmakende industrie schuil te gaan. ‘De situatie dwingt ons om voor 1 euro per uur te werken.’

Ellen den Hollander 07-11-19, 17:00 Laatste update: 11-03-20, 15:31

De lonen zijn laag: tussen de 22 tot 30 euro per dag. De arbeiders staan twaalf uur per dag op het veld, zeven dagen per week. Ze ‘wonen’ in barakken waar het vuil niet wordt opgehaald.

De tomatenindustrie heeft in het zuiden van Italië een donkere kant, zo is vanavond in de tv-uitzending van Keuringsdienst van Waarde te zien.

Het gaat op een bijna middeleeuwse manier
Jörgen Bodewes

Dat er een probleem is, weet de Nederlandse tomatenimporteur Jörgen Bodewes. ,,Er zijn gevallen bekend dat immigranten onder erbarmelijke omstandigheden op plantages in Italië werken.’’ Anouk Franck van Oxfam Novib vertelt dat op de plantages vooral migranten werken die worden uitgebuit. Ze zijn volgens Franck vaak afhankelijk van bendes: die bepalen alles in het leven van zo’n migrant. Bodewes weet dat koppelbazen mensen ronselen. ,,Het gaat op een bijna middeleeuwse manier.’’ De maffia kan hierbij betrokken zijn, erkent hij.

In Italië zijn de makers van de Keuringsdienst van Waarde nergens welkom in het zuiden van het land. In het noorden wil fabrikant Francesco Mutti de tv-ploeg wel ontvangen op zijn plantage. Hij blijkt machinaal te oogsten. ,,Economisch gezien zou het onmogelijk zijn om het te doen met de hand. Als je normale lonen zou willen betalen zou ik tachtig tot honderd man nodig hebben. In het noorden gebruiken ze geen mensenhanden meer sinds de jaren 80.’’

Het is een groot probleem, erkent journalist Matteo Congregalli, die tomaten ‘het rode goud’ noemt. ,,Er gaat veel geld om in de industrie.’’ De UN en de vakbonden schatten volgens de journalist dat er maar liefst 400.000 illegale arbeiders in het zuidelijk gedeelte van het land werken en uitgebuit worden.

We zijn als consumenten medeschuldig, we willen goedkoop eten in de supermarkt kunnen kopen. De boeren staan onder druk om lage prijzen te hanteren, zegt Mutti. ,,Er is een mechanisme waarop een prijsdruk op de markt wordt gelegd’’, aldus de Nederlandse importeur.

,,De situatie dwingt ons om voor 1 euro per uur te werken’’, zegt een van de arbeiders, die zichzelf slaven noemen. Een ander vindt het een onwaardig bestaan dat hij leidt. ,,Ik kan me geen mens voelen.’’ Agne Robert uit Ghana woont in een container. De uitgewoonde barak heeft een slaapkamer waar hij met een vriend woont. Hij heeft geen beter leven gekregen toen hij naar Europa kwam, zegt hij. ,,Tot nu toe niet. Iedereen die hier woont heeft grote problemen.’’

Ersin Kiris, die de man interviewt voor de uitzending, noemt een blik met tomaten uit het zuiden ‘een blik vol tranen en pijn’. ,,Als je 45 cent voor een blikje betaalt, dan betaalt iemand daar de prijs voor.’’ Mutti : ,,Je moet je afvragen of je dat wel wilt als consument.’’ De blokjes en gezeefde tomaten komen uit het noorden, weet Bodewes. ,,De hele gepelde tomaten en de cherrytomaten uit blik komen uit het zuiden.’’

De uitzending van Keuringsdienst van Waarde: donderdag 7 november om 20.25 op NPO 3.