Op de schouders van supermarkten rust een grote verantwoordelijkheid. Meer dan 70 procent van wat wij eten komt via de supermarkt op ons bord, aldus Gustaaf Haan, hoofd onderzoek bij Stichting The Questionmark, die het afgelopen jaar heeft gewerkt aan de ontwikkeling van de zogenoemde ‘Superlijst’. Eerder zag The Questionmark dat 80 procent van de aanbiedingen van de supermarkten bestond uit een korting op ongezonde producten.

,,We moeten gezonder en duurzamer gaan eten, in Nederland en in de wereld. Supermarkten kunnen ons daarbij helpen.” Het onderzoek bestaat uit vier delen. Eerst kijken de onderzoekers naar de mate waarin supermarkten ons al helpen gezond te eten. ,,Daarna gaan we kijken naar duurzaamheid, vervolgens naar mensenrechten en tot slot nemen we dierenwelzijn onder de loep. In totaal neemt dat twee jaar in beslag.”

Om te voorkomen dat supermarkten snel scoren, maar vervolgens weer de ongezonde kant opgaan, hebben supermarkten vooraf de criteria onder ogen gekregen. ,,Vooral om te voorkomen dat we onhaalbare criteria aanleggen", aldus Haan. ,,We hebben daarnaast de opzet bekeken met onze raad van wetenschappers zodat we stevig onderbouwd onderzoek kunnen doen.” Questionmark werkt voor dit onderzoek samen met de Hartstichting, het Diabetes Fonds, de Nierstichting en de Maag Lever Darm Stichting.

Bovendien volgt Questionmark de supermarkten over een langere periode. Haan lijkt niet zo bevreesd dat supermarkten zullen proberen te sjoemelen.  ,,Veel beslissingen die supermarkten maken kun je niet zo maar terugdraaien. Bovendien zullen we dit onderzoek over twee jaar herhalen, zodat je kunt zien of supermarkten consistent zijn geweest en niet eenmalig willen scoren.”

Het is niet zo dat supermarkten hun verantwoordelijkheid niet kennen, benadrukt Haan. ,,We zien dat supermarkten hier al mee bezig zijn. De Superlijst is ook niet bedoeld om supermarkten aan de schandpaal te nagelen. We willen vooral de verschillen laten zien. Het biedt supermarkten kansen om zich te onderscheiden. 

Naar verwachting is de Superlijst Gezondheid in september klaar. 

Toevallig publiceert Oxfam Novib vandaag ook een supermarktlijst: de jaarlijkse lijst waarin supermarkten worden vergeleken op het gebied van mensenrechten. Supermarktketen Lidl blijkt de grootste stijger op deze nieuwe ranglijst. De lijst van Oxfam Novib’s Behind the Barcodes campagne is voor de derde keer samengesteld. Supermarkt PLUS is de grote achterblijver. Opnieuw is geen van de vijf grootste Nederlandse supermarkten erin geslaagd een voldoende te halen. 

Luister hier naar de AD Nieuws Update:

De AD Nieuws Update verschijnt elke werkdag op Spotify en Apple Podcasts.

Voor de ranglijst worden de grootste vijf Nederlandse supermarkten, Albert Heijn, Aldi, Jumbo, Lidl en PLUS, sinds 2018 jaarlijks beoordeeld op hun mensenrechtenbeleid voor arbeiders, kleine boeren en vrouwen in hun toeleveringsketens in ontwikkelingslanden. Charlotte Vollaard, mensenrechtenexpert Oxfam Novib laat in een schriftelijke verklaring weten dat Lidl nu bovenaan staat door de publicatie van nieuw mensenrechtenbeleid. ‘Lidl laat daarmee in Nederland de grootste supermarkten Albert Heijn en Jumbo achter zich. PLUS bungelt met een magere 9 procent onderaan. Toch lukt het geen van de vijf supermarkten om zelfs maar een kleine voldoende te scoren. Hun ambities en acties om mensenrechten te respecteren in hun ketens moeten echt omhoog.’

Je kunt zelf ook nadenken, zoals Veenendaler Alfred Slomp bijvoorbeeld. Hij winkelt ‘met God’ in de supermarkt. Hij denkt bij elk artikel dat bij in zijn boodschappenmandje laadt aan hoe dat wel of niet bijdraagt aan een betere wereld.