Zijn zelfgekweekte groenten gezonder dan groente uit de winkel?

Zelf sla, tomaten en basilicum verbouwen is in trek. In de klassieke moestuin, een urban garden of soms zelfs op het dak van een gebouw. Als je helemaal geen buiten hebt zijn er tegenwoordig ook indoor gardens te koop.

Een tuintje, meestal in de vorm van een plantenbak of kas(je) voor in huis. Deze zogenaamde smart gardens zijn er in alle soorten en maten. Een van de producenten is Click and Grow uit Estland en wat ze daar goed begrepen hebben is dat het oog ook wat wil. Zeker omdat de meeste tuintjes in de keuken staan.

Mattias Lepp kreeg het idee voor een indoor garden in 2009, toen hij een Nasa-rapport las over het kweken van planten in de ruimte. De laatste versie van het systeem heeft een waterreservoir waarmee je een maand vooruit kunt. De ingebouwde ledlamp staat dagelijks 16 uur aan en 8 uur uit.

Zelf kweken is volgens Martin Laidla van Click and Grow goed tegen stress, het verbetert de luchtkwaliteit en vooral: het is gezonder. ,,Sla uit Click and Grow bevat bijna twee keer meer antioxidanten dan sla uit de supermarkt”, beweert hij. ,,En tomaten bevatten twee keer meer lycopeen, een antioxidant en de stof die tomaten rood maakt.”

Ernst Woltering, hoogleraar productfysiologie & kwaliteit aan Wageningen Universiteit. herkent het beeld dat best wat mensen tegenwoordig goed naar de variëteit aan stoffen kijken in hun groenten en ze daarom liever zelf kweken. ,,Er zijn hele groepen mensen die vanwege vermeende gezondheidsredenen waarde hechten aan wat wij hier secondaire metabolieten noemen. En antioxidanten kunnen schadelijke vrije radicalen weghalen.”
Het is volgens Woltering echter maar de vraag of ze op de juiste plek in het lichaam terechtkomen. ,,Neem groene thee, dat barst van de antioxidanten, maar die worden nauwelijks opgenomen.”

^{In de podcast van Koken&Weten spreken gezondheidsjournalist Tijn Elferink en redacteur Koken&Eten Ellen den Hollander over zelfgekweekte groenten:}

Antioxidanten zijn volgens Woltering wel belangrijk voor de smaak. Daarom probeert hij zelf bijvoorbeeld basilicum te kweken met een hoger gehalte antioxidanten. ,,De aanmaak van deze stoffen is een beschermingsreactie tegen een grote hoeveelheid licht. Licht veroorzaakt veel vrije radicalen. De plant beschermt zich daartegen door antioxidanten aan te maken.”

Laidla van Click and Grow weet uit eigen ervaring dat je ook kunt overdrijven. ,,Toen we planten aan extreem veel licht blootstelden, nam de hoeveelheid vitamine C met 600 procent toe. Maar de smaak werd bitter. De hoeveelheid licht in onze tuin biedt de juiste balans tussen voedingswaarde en smaak.”

Het belangrijkste voordeel van zelf kweken is dat er zo min mogelijk vitamines verloren gaan na het oogsten. ,,Tussen het oogsten en het moment dat een blaadje sla bij de consument op het bord ligt, is de vitamine C al bijna helemaal verdwenen”, erkent Woltering. Laidla: ,,Niet voor niets dat sla in de supermarkt in beschermde atmosfeer is verpakt.” In de zakjes zit een mengsel van koolzuurgas en weinig zuurstof, zodat de sla minder snel bederft.

Wie vitaminen en antioxidanten belangrijk vindt, kan volgens Woltering beter kijken wat hij in zijn winkelmandje gooit. ,,Het verschil in vitamines tussen de verschillende rassen paprika’s is gigantisch.” Ook de teeltwijze is van belang. Het is volgens de hoogleraar daarom niet verrassend dat Click and Grow cherrytomaten gebruikt. ,,Kleine tomaten bevatten meestal meer vitamines en andere stoffen dan grote tomaten. Daarom zijn ze smaakvoller. Ik denk dat ik in de supermarkt ook wel tomaten kan vinden met meer lycopeen. Daarbij geldt: hoe roder, hoe meer lycopeen.”

Dan vraag je nogal wat van een consument, vindt Laidla. ,,Hoe kun je als consument nou bepalen hoe lang die goed ogende, maar gewaxte paprika in het schap ligt? Of welke fabrikant zijn sla in chloorwater wast? Geloof me, ik heb het jarenlang gedaan en het is echt vermoeiend. Zelf verschillende soorten en variëteiten verbouwen, die je meteen na het oogsten opeet is veel makkelijker en beter voor je gemoedsrust.”

Groente eten is gezond. Maar een tomaat met meer antioxidanten is niet vanzelfsprekend een gezondere tomaat. Wel smaakvoller. Een indoor garden is een leuke manier om kinderen te laten zien hoe kruiden en groenten groeien. Voel je echter niet schuldig als je naar de groenteboer of supermarkt gaat.

Meer verhalen lezen over voeding? Bekijk hier de andere artikelen van Tijn Elferink. En hieronder vind je de video's van (W)etenschappelijk Bewezen: