Mysterie opgelost: is Leiden eigenlijk wel een stad?

Stadsrechten zijn al meer dan tweehonderd jaar afgeschaft en in de Nederlandse wet gaat het alleen nog maar over gemeenten.

Dat er geen onderscheid meer is tussen dorpen en steden, werd heel wat jaren geleden bepaald. In 1951 om precies te zijn, door de Gemeentewet die staatsman Thorbecke in het leven riep. Daarvoor was een plaats een stad als het stadsrechten had gekregen. Door de Gemeentewet vervielen deze rechten en ook de privileges. Denk hierbij aan het mogen heffen van tol, het maken van een eigen munt en het recht om een stadsmuur te bouwen.

Ondanks het feit dat de term stad of dorp tegenwoordig niks meer zegt voor de wet, gebruikt iedereen deze begrippen nog wel. Hoe zit dat? Er is geen eenduidige definitie, wat betekent dat iedereen het anders interpreteert.

“Vanuit een sociologisch oogpunt is een stad een kerngebied van een grotere omgeving met een bestuurlijk, cultureel en economisch centrum”, zegt stadssocioloog Linda Zuijderwijk. “Het is een plaats waar mensen vrij dicht op elkaar wonen. Waar openbare ruimtes als pleinen en parken zijn en waar je vreemden kunt tegenkomen die veel van jou verschillen. Dat kan op allerlei manieren: iemand die heel anders denkt, iemand met een andere achtergrond of iemand die anders stemt. In een dorp heerst over het algemeen meer een gemeenschapsgevoel, kom je vaker bekenden tegen en zijn er meestal minder verschillen tussen de inwoners. Ook is een stad een plek waar ruimte is om een gezamenlijke mening te uiten, bijvoorbeeld door middel van een demonstratie.”

Er zijn veel mensen die denken dat de status stad of dorp ook iets te maken heeft met het aantal inwoners. Is dat zo? “Vanuit een sociologisch perspectief niet”, zegt Linda. Ook volgens Pauline van Voorst, woordvoerder van het ministerie van Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, is er geen minimumaantal inwoners voor een stad.

Vanuit elk oogpunt is de betekenis stad weer anders, doordat er dus geen eenduidige definitie meer is. Natuurlijk mag je Leiden een stad noemen, maar officieel is het een gemeente.

Officieel of niet: Leidenaren vinden Leiden wel een stad. En eigenlijk ook de mooiste van het land. Een keer per jaar gedragen we ons als een heel groot dorp: op 3 oktober. Maar daar heeft iedereen maling aan.