Waarom Oranje na 2020 weer tot de wereldtop zal behoren

Dat zijn nogal wat mitsen, maren en kleine wonderen. En zelfs dan, als het balletje telkens goed valt, ligt het in de lijn der verwachtingen dat we komende zomer na een mislukte poulefase met de staart tussen de benen weer op het vliegtuig stappen.

Wat tijdens de dramatische kwalificatieperiode van het EK 2016 al werd gevreesd, is het afgelopen jaar een pijnlijk feit geworden. Het huidige Oranje is op z'n best van het niveau Zweden, Oostenrijk en Ierland. Op een redelijke dag kunnen we thuis winnen van Bulgarije, op een mindere dag worden we afgeschminkt en te kijk gezet in Frankrijk.

In Zweden, Oostenrijk en Ierland leven ze al vele jaren met deze wetenschap, maar voor Nederland is dit even wennen. Zeker voor de wat jongere Oranjefans; zij die de 'donkere' periode in de eerste helft van de jaren tachtig niet hebben meegemaakt.

Laten we het zo succesvolle EK 1988 als startpunt nemen. Voor Marco van Basten, Ruud Gullit, Frank Rijkaard en Ronald Koeman was dit het eerste eindtoernooi waar ze aan deelnamen. Deze generatie topspelers haalde in de daaropvolgende jaren de tweede ronde op het WK 1990, de halve finale op het EK 1992 en de kwartfinale van het WK 1994. Oftewel: eindtoernooien werden moeiteloos gehaald, poulefases werden soepeltjes overleefd.

Acht jaar later, op het EK 1996 mocht een nieuwe generatie hun eerste eindronde afwerken. Een voornamelijk op Ajax-successen gestoelde generatie, met spelers als Patrick Kluivert, Edgar Davids en Clarence Seedorf. Maar ook Phillip Cocu en Jaap Stam waren er in 1996 voor de eerste maal bij. Deze lichting nam - net als die van 1988 - het Nederlands elftal jarenlang bij de hand. Op het WK 1998 en het EK 2000 werd met prachtig voetbal de halve finale bereikt.

Opnieuw duurde het acht jaar voor de nieuwe generatie op de deur bonsde. Op het EK 2004 mochten Wesley Sneijder, Arjen Robben, Rafael van der Vaart en Johnny Heitinga voor de eerste maal hun opwachting maken in de selectie van een eindtoernooi. Robin van Persie en Nigel de Jong, die er destijds net buiten vielen, mogen we eveneens in deze lichting plaatsen. Deze generatie was van uitzonderlijke kwaliteit: tweede ronde WK 2006, weergaloze wedstrijden op het EK 2008 en natuurlijk de WK-finale in 2010.

Maar toen kwam het EK 2012. Waar de selecties van 1988, 1996 en 2004 overstroomden van het talent, was in 2012 de jeugdige aanwas vele malen minder. Dat mogen we met terugwerkende kracht wel constateren. De spelers die in 2012 de eerste keer naar een eindtoernooi mochten afreizen, spelers als Jetro Willems, Kevin Strootman, Luuk de Jong en Luciano Narsingh, hebben Oranje de afgelopen vijf jaar nou niet bepaald op sleeptouw genomen. Ook niet als je daar de namen Gregory van der Wiel, Ibrahim Afellay en Jordy Clasie bij optelt.