Aan elk sprookje komt een einde

Sommige volwassenen schijnen er een klein maar intens jeugdtrauma aan over te hebben gehouden. Dat - hè?!? - die winterpeen voor het paard opeens weer in de groentemand lag. Dat - asjemenou! - Sinterklaas de sokken van papa droeg. En dat die Piet in het donker - raar! - toch wel erg op de buurman van de overkant leek. Het einde van het sintsprookje: hoe voorkom je dat je kind er over twintig jaar nog angstdromen over heeft? Pedagogen Elsie ten Veldhuijs, Barbara Arbesser en Tamar de Vos beantwoorden vragen waar ouders vanaf groep 3 mee worstelen.

Is het raar als een kind van 8 nog gelooft?
Barbara: ,,Elk kind ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. De een gelooft nog wel, de ander allang niet meer. Het is geen kwestie van raar of niet raar.''
Tamar: ,,Het hangt van verschillende dingen af. Zo zullen de jongste kinderen in een gezin misschien eerder van hun geloof 'afvallen' omdat ze oudere broers en zussen hebben die niet geloven.''
Elsie: ,,Ik ben iets stelliger. Ik denk dat de meeste kinderen vanaf groep 3 of 4 helemaal niet meer in het sprookje van Sint kúnnen geloven. Het zogenaamde 'magisch denken' vermindert op die leeftijd namelijk sterk. Tot een jaar of 6, 7 kan voor kinderen nog alles. Kabouters kunnen bestaan. Dieren kunnen praten. En pieten kunnen overal tegelijk zijn. Daarna krijgen kinderen steeds meer realiteitsbesef. Dat is ook de reden dat ze op school dan dingen leren als klokkijken. Kinderen vanaf 7 jaar doen dus vaak maar een beetje 'alsof', omdat ze het gewoon te leuk vinden, omdat ze nog heel graag cadeautjes willen, of omdat ze merken dat hun ouders of grootouders het sprookje zelf nog graag in stand houden. Zozeer dat kinderen in al hun wijsheid besluiten: laat ik het nog maar even meespelen.''  

Moeten ouders zelf met De Mededeling komen?
Elsie: ,,Abrupt melden 'Sinterklaas bestaat niet' hoeft meestal niet. Het gaat erom dat ouders het goede moment pakken. En dat moment dient zich eigenlijk al aan als kinderen vragen stellen die laten zien dat ze 'realistischer' gaan denken. Vragen als: 'hoe komen de Pieten binnen als we geen schoorsteen hebben?' Dan moet je het sprookje niet ingewikkelder maken door dingen als pietensleutels te verzinnen, maar eerlijk zeggen hoe het zit.''
Barbara: ,,Wat ook werkt: een tegenvraag stellen: 'Hoe denk jij zelf dat het zit?' Dan kom je er vanzelf achter hoe ver je kind is. Een kind kan trouwens nog best deels geloven, en deels niet. Dat Sinterklaas niet echt is, maar Piet wel.''
Tamar: ,,Het kan zelfs zo zijn dat ouders in de zomer zeggen 'hij bestaat niet' en dat een kind, als het najaar begint, toch weer gelooft. Iets wat natuurlijk versterkt wordt omdat Sinterklaas in de herfst overal is. Op tv, bij de intocht, in het winkelcentrum. Als dat gebeurt, laat je het als ouder gewoon gaan. Dan wil je kind blijkbaar nog heel graag even aan het sprookje vasthouden.''  

Als liegen niet mag, mag liegen over Sinterklaas dan wel?
Tamar: ,,Ik begrijp heel goed dat sommige ouders daarmee worstelen. Maar zo zwaar hoef je het niet voor jezelf te maken. Als je kinderen erin geloven, geloven ze erin. Je hoeft ze er niet nog eens in te bevestigen. En op het moment dat ze er vragen over stellen, geef je eerlijk antwoord. En als ze dan boos worden dat grote mensen hierover jokken, dan leg je uit dat het gewoon een leuk, fijn verhaal is waar kleine kinderen erg van genieten. Sommige kinderen kunnen dan nog steeds boos zijn; dat moet je maar laten gaan. Ze mogen er boos over zijn.''  

Is het oké dat sommige scholen al in groep 5 op surprises overschakelen?
Elsie: ,,Ik denk dat het een goed moment is. De meerderheid gelooft dan niet meer.''
Barbara: ,,Bovendien: voor kinderen kunnen dingen als schoenen zetten en surprises maken best naast elkaar bestaan. Leraren zullen er ook wel rekening mee houden dat sommigen nog geloven en anderen niet. En als je het gevoel hebt dat dat niet zo is, kan je het als ouder bij de school aankaarten.''
Tamar: ,,Er is inmiddels wel een trendverschuiving: scholen beslissen nu vaker om pas vanaf groep zes surprises te doen. Dan heb je die hele discussie niet.''