In de natuur weet iedereen waar hij aan toe is, zegt verouderingsexpert David van Bodegom van de Leyden Academy. Wie trager wordt, wordt opgegeten. Zo simpel als wat. De mens heeft bonustijd, maar beschouwt die volgens Van Bodegom te veel als verworvenheid.

,,Ons lijf is geëvolueerd om pak ’m beet zestig jaar mee te gaan. Daarna zit onze taak van voortplanten en kinderen verzorgen erop en begint de aftakeling. De spieren worden slapper, het reactievermogen minder en de ogen slechter. Vallen hoort daarbij. Maar niemand wil deze boodschap horen.’’

Het niet accepteren van ouderdom – en alle gebreken die met de jaren komen – is volgens Van Bodegom  een van de oorzaken dat steeds meer ouderen in de kreukels op de spoedeisende hulp belanden. De top 3 verwondingen bestaat uit heup- en polsbreuken en hersenletsel.

,,We willen niet gezien worden met een rollator, stok, heupairbag of tijdens een valcursus. Maar accepteer toch dat die hulpmiddelen je juist kunnen helpen, als je eenmaal de zestig of zeventig bent gepasseerd.’’

Ook hoogleraar valpreventie aan het Amsterdam UMC Nathalie van der Velde denkt dat ouderen regelmatig hun eigen kunnen overschatten. ,,Ik hoor vaak: de buurman heeft een valtraining nodig. Als ik later oud ben, meld ik me wel een keer aan.’’ Veel 65-plussers geven zich pas op voor zo’n training nadat ze een lelijke smak hebben gemaakt of angst voelen om naar buiten te gaan.

Australisch onderzoek wijst uit dat valcursussen meer aanmeldingen krijgen wanneer die een positieve naam hebben. Van der Velde: ,,Noem het niet ‘valpreventietraining’ maar ‘blijf fit’.’’

Verleiding is sowieso nodig om ouderen in beweging te krijgen, want vaak houden gezondheidsproblemen zoals diabetes of overgewicht hen op de bank. ,,Maak de cursus leuk. Denk aan de inzet van videospelletjes als Pac-Man waarbij je gele poppetjes opeet naarmate je harder fietst.’’

Uit eerdere studies blijkt ook dat een puur theoretische cursus weinig effect heeft. Ouderen vallen er niet minder door. De valtraining waarbij 65-plussers over obstakels moeten klauteren en op een dikke gymnastiekmat de klap van de val proberen op te vangen, kan wel degelijk vruchten afwerpen.

Mirjam Pijnappels, bewegingswetenschapper en hoogleraar mobiliteit bij veroudering aan de VU in Amsterdam, deed onderzoek naar de effectiviteit van 37 valcursussen. Bij slechts drie trainingen vond ze overtuigend wetenschappelijk bewijs dat de deelnemers na de cursus minder vaak vielen. Hun balans, kracht en loopvaardigheid gingen vooruit, waardoor het aantal vallen gemiddeld met 15 tot 30 procent afnam.

,,Dat betekent niet dat al die andere valcursussen niet goed zijn, maar ze zijn niet wetenschappelijk onderbouwd. Vaak is er ook te weinig geld en animo, waardoor een deel van de training wordt weggelaten. Heeft het dan nog zin? We weten het niet.’’

De grootste uitdaging blijft volgens Pijnappels om vroeg in de spiegel te kijken. ,,Ja, je wordt écht ouder. Wacht niet tot je mobiliteitsproblemen krijgt, maar blijf actief. Balans en kracht zijn je leven lang trainbaar.’’