Agent is geen robocop: intuïtie is onderdeel van politiewerk

Het opleggen van tientallen regels en maatstaven is niet iets wat het politiewerk ten goede gaat komen, vindt Landman. ,,Daarmee hol je het politievak uit."

Vandaag is uit de studie 'Boeven vangen' van het programma Politie en Wetenschap gebleken dat 40 procent van de politiecontroles op allochtonen op basis van vermoeden en intuïtie gebeurt. Slechts 33 procent van deze proactieve controles leverde daadwerkelijk iets op. 

ID-controle
Het team van onderzoekers, onder leiding van Wouter Landman en Lianne Kleijer-Kool concludeert daarmee dat etnische minderheden relatief zijn oververtegenwoordigd in politiecontroles.

Agenten zijn zich er in de regel van bewust dat ze gebruik maken van stereotypen. Zij rechtvaardigen het gebruik hiervan door te verwijzen naar hun ervaringen in het politiewerk en naar de informatie die zij over criminaliteitsplegers krijgen aangereikt. 

Het onderzoeksteam geeft verschillende adviezen over hoe de politie het probleem van etnisch profileren kan aanpakken. Een van de adviezen is het beperken van de handelingsruimte van politieagenten. Een voorbeeld van zo'n beperking is het aanpassen van de vrijheid van agenten om burgers te vragen naar hun identiteitsbewijs. 

Een ander advies dat de onderzoeksgroep uitgeeft is dat er meer kan worden geïnvesteerd in bewustwording bij agenten. Landman: ,,Agenten zouden meer met elkaar in gesprek kunnen gaan. 'Wat zou jij doen in zo'n situatie?' of 'Hoe kijk je aan tegen mijn beslissing?'" Landman denkt ook dat de bewustwording van etnisch profileren zou kunnen worden ondergebracht in de opleiding. 

Verkeerde been
Intuïtie bij agenten is volgens Landman zeker niet verkeerd. ,,Het hoort bij politiewerk. Maar het kan je wel op het verkeerde been zetten. De invloed van intuïtie op beslissingen wordt door agenten niet altijd beseft."

De achtergrond van de agent kan invloed hebben op de manier waarop een situatie beoordeeld wordt. ,,Elke agent legt door hem of haar verzamelde puzzelstukjes zelf in elkaar wanneer er een afweging moet worden gemaakt. Hier heeft de eigen ervaring ook invloed op." 

Niet onderzocht is of de etnische achtergrond van agenten invloed heeft op de mate waarop er etnisch geprofileerd wordt. Landman acht het waarschijnlijk dat het voorkomt dat allochtone agenten op dezelfde manier etnisch profileren als hun autochtone collega's.

Vakkundig profileren
Erik Akkerboom, korpschef Politie Nederland sluit in een reactie op twitter aan bij het advies van Landman. ,,We moeten niet de professionele ruimte van onze politiemensen verkleinen, maar wel verder inzetten op vakkundig profileren."