'Giraf doden heftig? En die Bambi bij Lidl dan?'
Het is hét taboe in Nederlandse dierentuinen: het afmaken van gezonde dieren. Directeur Marc Damen (44) van de Rotterdamse Diergaarde Blijdorp probeert momenteel zelf twee overtollige girafjes te slijten en vertelt openhartig over dit duivelse dilemma. ,,Euthanasie bij dieren dramatisch? Waarom?''
Delen per e-mail
In Kopenhagen zetten ze in de krant van zaterdag dat ze op maandag twee jonge beertjes gaan afmaken. Dat is daar volkomen geaccepteerd
De halve wereld was in 2014 in de ban van het publiekelijk ombrengen van het jonge girafje Marius in Kopenhagen. Het nog geen twee jaar oude langnekje mankeerde niets, schopte geen hommeles in de kudde. Maar het gevaar van inteelt lag op de loer. Nergens in Europa kon een nieuw thuis voor hem worden gevonden, en daarom moest het dier sneuvelen. Als klap op de vuurpijl gebeurde dit en plein public en werd zijn vlees aan de leeuwen gevoerd. Dierenactivisten stonden op hun achterste benen, en spraken vol afschuw over de in hun ogen morbide actie van de Deense dierentuin.
Zo niet Blijdorp-baas Marc Damen. In de vergaderzaal van de fraai gerestaureerde directeurswoning staat hij nog steeds pal achter de handelswijze van København Zoo. ,,Denen staan veel dichter bij de natuur, dat is een landbouwvolkje'', zegt hij. ,,Vikingen hè, die snappen dit soort dingen gewoon beter. In Kopenhagen zetten ze in de krant van zaterdag dat ze op maandag twee jonge beertjes gaan afmaken. En dat ze dus in het weekend voor het laatst te zien zijn. Dat is daar volkomen geaccepteerd.''
Openheid
In de Rotterdamse dierentuin worden jaarlijks 200 tot 250 autopsies op dieren die zijn overleden uitgevoerd, waarbij het in vijf tot tien gevallen om euthanasie van gezonde dieren gaat. Niet één kwam er in de publiciteit, terwijl Damen juist pleit voor meer openheid rond dit zo precaire thema. Recent nog moest een jong bizonstiertje in Blijdorp worden afgemaakt, omdat hij boventallig was. Met z'n twee jaar begon hij opstandig te doen tegen zijn vader en gedonderjaag in de kudde dreigde.
Damen: ,,Dat gedrag kan tot heel veel stress leiden in zo'n groep. Er kunnen vechtpartijen ontstaan, verwondingen. Ze kunnen elkaar zelfs doden met die horentjes. Dat wil je voorkomen. En omdat we het dier niet kwijt konden bij een andere, goede dierentuin, moesten we besluiten om hem af te maken.''
U gaat dus over leven en dood in Diergaarde Blijdorp?
,,Ja, maar dat doe ik ook als ik biefstuk koop in de supermarkt. Dan heb ik eveneens besloten dat daar een gezonde koe voor moet sterven. Overigens, ik wil er wel op wijzen dat het overgrote deel van de dieren - meer dan 95 procent - dood gaat omdat ze bijvoorbeeld zo ziek zijn dat de dierenarts besluit om hen uit hun lijden te verlossen.''
Er moet voor zo'n bizonstiertje toch ergens onderdak te vinden zijn in Europa?
,,Driehonderd professionele dierentuinen in Europa hebben met elkaar een lijst met vraag en aanbod. Op dag één zetten we ons stiertje daarop. Maar er is nooit naar hem gevraagd. Sterker nog: als je op die lijst kijkt, dan zie je dat er nóg dertig bizons worden aangeboden. Iedere dierentuin die een bizonstiertje krijgt, heeft hetzelfde probleem.''
Waarom fokt Blijdorp dan niet minder met dieren?
,,Voor veel dieren is het krijgen van jongen belangrijk. Als je een vrouwtje het baren en opvoeden van jongen ontneemt, dan doe je ook iets met het welzijn van zo'n dier. Die discussie hebben we hier al gevoerd en zelfs geïmplementeerd. Zo staat een aantal giraffen nu tijdelijk op de prikpil, maar om gezondheidsredenen kan dat niet al te lang.''
Het bizonstiertje werd dus afgemaakt. Hoe gaat dat?
,,Het doden van een bizon gebeurt zoals bij een koe in een slachthuis. Eerst zetten we hem apart. De bizon wordt met een zogenoemd schietmasker met een pen in de hersenen bewusteloos gemaakt. Daarna snijden we de halsslagader door en bloedt het verdoofde en bewusteloze dier dood. Daarvan merkt hij zelf dus niets meer. Dit is feilloos, een humane manier. Al zal niet iedereen dit met me eens zijn, het is in elk geval pijnloos.''
Dat is dan een dramatische beslissing?
,,Dramatisch? Waarom?''
Omdat u een dier liever in leven houdt?
,,Ja, als het onder goede omstandigheden gebeurt wel.''
Is dat nog een zware discussie geweest?
,,Nee. Er zijn vier partijen betrokken bij het besluit om een gezond dier te doden: de dierverzorgers, de dierenarts, de hoofdverzorger en ik. Die moeten alle vier zeggen: we hebben er alles aan gedaan. En dit is de beste optie. Over iedere bizon praten we apart en ik heb het laatste woord.''
U zei net dat dit soort dingen in Denemarken geaccepteerd is. Hoe ver gaan ze daarin?
,,Nou, in het restaurant van de dierentuin staat gewoon zebra op het menu. Dat zou in Blijdorp ondenkbaar zijn.''
Heeft u dat gegeten?
,,Jazeker. Lekker. Wat is daar mis mee? De zebra's zijn gefokt in Zuid-Afrika en hebben daar een prachtig leven gehad. Ze zijn heerlijk buiten geweest, beschermd tegen roofdieren. Als ze ziek waren, kwam er een dierenarts. Een luizenleventje.''
Als wij hier dezelfde mentaliteit hadden als de Denen, zou u het morgen dan doen: een publieke euthanasie?
,,Nee, in Nederland zijn we daar nog niet aan toe. En ik ook niet. Ik ben ook Nederlander, en dat is voor mij nog een brug te ver.''
Maar u eet wel een broodje zebra? Dus u bent er wel aan toe, zou je zeggen...
Weifelend: ,,Ik vind het nu nog niet nodig...moeilijke vraag. Ik zat dat te eten en dacht: dit is een guilty pleasure. Wel een beetje stout. In Nederland doen we hypocriet, want in oktober en november hebben we hier tenslotte het wildseizoen. Dan eten we met z'n allen ook herten en zwijnen, alles wat er op de Veluwe is weggeschoten. Dat is inmiddels volkomen geaccepteerd. Het ligt bij de Albert Heijn, het ligt bij de Lidl. Daar hoor ik niemand over. Ach, wat zielig, dat hertje Bambi. Die stap hebben we hier dus wél gemaakt.''
Het bizonstiertje is aan de leeuwen gevoerd. Werd hij onherkenbaar gemaakt om boze reacties van het publiek te voorkomen?
,,Nee hoor, je kunt hem herkennen en da's helemaal niet erg. Dat is voor ons heel gewoon, en dat communiceren we ook. Alleen niet vooraf.''
Dat is het verschil met Kopenhagen?
,,Het verschil met Kopenhagen is dat ze daar publiek bij het opensnijden van de giraf lieten zijn. Vervolgens zagen de mensen hoe hij aan stukken werd gesneden en aan de leeuwen werd gevoerd. Wij hebben nog nooit voor dat dilemma gestaan. Tot nu toe konden we onze giraffen altijd kwijt aan andere dierentuinen. Maar het kan zomaar een keer gebeuren dat dit niet lukt. Er staan inmiddels 44 giraffen op de Europese lijst, omdat ze niet meer houdbaar zijn in de groep. Oók twee hengstjes van ons, want we hebben te veel mannetjes.''
Als geen dierentuin jullie girafjes wil, moeten ze dan dood?
,,Ja, maar we proberen dat zo lang mogelijk uit te stellen. We proberen ze kwijt te raken aan een goede dierentuin. Niet aan een circus of zo."
Als ze moeten worden afgemaakt, is dat dan al binnenkort?
,,Zou kunnen. We hebben hier al over vergaderd. Als dat moment daar is, dan zijn wij er klaar voor. Dan gaan wij het publiek daarin meenemen, door vooraf al uit te leggen wat we gaan doen. Want onze giraffen hebben wel allemaal een naam. We gaan dat niet verdoezelen. Het is gewoon een eerlijk verhaal.''
Heftig toch?
,,Niet heftiger dan bij bizons.''
Waarom denkt u langer na over het lot van giraffen?
,,De dood van een bizon is al meer geaccepteerd dan van een giraf. Wij doen iets waar we 100 procent achter staan. We hebben niets te verbergen. Wat we wel kunnen is verder werken aan acceptatie.''
Misschien toch ooit een publieke sectie in Blijdorp, zoals in Kopenhagen bij de Deense giraf Marius?
,,Nee. Wat ik zou willen is dat iedereen die vlees eet, eens in een slachthuis gaat kijken. Dan ben ik benieuwd hoeveel vleeseters we dan nog hebben. En het haalt de hypocrisie weg. In Frankrijk of Spanje liggen de kippen compleet met kop en poten in de koeling van de supermarkt. Bij ons moet het allemaal kipfilet zijn. Je moet vooral niet herkennen dat het vroeger een dier was. Da's eng. We zijn dol op gehakt in Nederland. Nou, hoe ondefinieerbaar vlees wil je hebben?''
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
VIDEO Lilianne Ploumen moet PvdA uit het slop trekken
Lilianne Ploumen (58) is de nieuwe lijsttrekker van de Partij van de Arbeid. De Amsterdamse oud-minister volgt Lodewijk Asscher op, die vorige week opstapte vanwege de toeslagenaffaire. Ploumen heeft één missie: de PvdA uit het slop trekken. -
Welke televisie past het best bij jou?
De ene tv-kijker is de andere niet: niet alleen maakt het uit waar de televisie komt te staan, ook wat zich precies op het scherm afspeelt is van belang om de juiste keuze te maken. We bekeken de interessantste tv’s per ‘type’ gebruiker. -
Coronavirus LIVE | Trump heft reisbeperkingen Europa en Brazilië op, kritiek op WHO: ‘Onvoldoende toegerust voor deze taak’
De eerste bewoners van zorginstellingen hebben maandag het coronavaccin toegediend gekregen. Ook huisartsen zullen deze maand toch nog worden gevaccineerd, vanwege de snelle opmars van de veel besmettelijker Britse en Zuid-Afrikaanse variant van het virus. Ook vandaag volgen we alle ontwikkelingen rond het virus in ons liveblog. Het nieuws van de afgelopen dagen lees je hier terug. -
PREMIUM
Surinamers redden tuinders in het Westland: ‘Alsof ik weer even in de Amazone ben’
Toen tuinder Aad van der Kruk weg moest op zijn vaste stek en een nieuw bedrijf moest opstarten, besloot hij zijn kas te verhuren aan stedelingen. Zijn moestuintjes onder glas zijn populair, vooral in de Surinaamse gemeenschap. ‘Alsof ik weer even in de Amazone ben'. -
Koken & eten De bakkende mannen gaan aan kop bij Heel Holland Bakt
In de vierde aflevering van Heel Holland Bakt - die werd bekeken door 3,1 miljoen kijkers - beoordeelden juryleden Robèrt van Beckhoven en Janny van der Heijden de baksels van zeven overgebleven kandidaten. Ze maakten - gewoon in de tent - een rondje door Europa. Opvallend is dat vrouwen het tegen de mannen afleggen.
-
VIDEO / RIJ-IMPRESSIE Eindelijk weer iets te kiezen: de Citroën (ë)C4 is prettig anders
In een wereld die vooral gedomineerd wordt door rationele keuzes, moet je opvallen om een rol van betekenis te spelen. Met de nieuwe C4, die meteen ook als elektrische ëC4 beschikbaar komt, heeft Citroën die ‘kunst van het anders zijn’ weer als vanouds in de vingers. -
vsn Nu al ruzie in partij van Willem Engel: ‘Niet op de kieslijst? Ik weet van niets’
Willem Engel van actiegroep Viruswaarheid is niet langer kandidaat-Kamerlid voor de coronakritische partij Vrij en Sociaal Nederland (VSN), laat oprichter en partijleider Bas Filippini weten. In de partij is ruzie ontstaan over zijn kandidatuur. Engel reageert zeer verbaasd aan de telefoon en eist dat Filippini zijn uitspraken intrekt. ,,Niet meer op de kieslijst? Jij weet meer dan ik!” -
Trump heeft The Beast, Rutte een Koga van 1300 euro
Bij fietsenmerk Koga regende het reacties nadat premier Mark Rutte afgelopen week niet met de dienstauto, maar op zijn donkergekleurde Koga naar paleis Huis ten Bosch reed om het ontslag van zijn kabinet in te dienen bij koning Willem-Alexander. ,,Hij is onze vaandeldrager.’’