Hoop gloort voor oudere zonder werk

50-plussers op de arbeidsmarkt gaan er als eerste uit en komen er als laatste weer in. Het is zuur maar waar; de statistieken bewijzen het keer op keer. Honderden keren solliciteren en niet één keer op gesprek mogen komen. Het is een frustrerende ervaring die veel oudere werklozen hebben.

Neem Fijda Verweij (52) uit Mijdrecht. Ze verloor haar baan toen de schoenenwinkel waar ze al 25 jaar als verkoopster werkte failliet ging. ,,Het liefst werk ik weer in een schoenenzaak. Ik heb 30 jaar ervaring. Ik schrijf brieven, maar stuur nooit een foto mee. Ook loop ik gewoon winkels binnen om te solliciteren.'' Dat eigen initiatief wordt nooit beloond. ,,Ik ben nooit op gesprek uitgenodigd. Ze zeggen het niet, maar je merkt gewoon dat ze je te oud vinden. Werkgevers denken zeker dat we allemaal in omajurken lopen.''

De ervaring van Verweij hebben honderdduizenden ouderen. Ouderen zijn in een paar jaar tijd de nieuwe jongeren geworden. Enkele jaren geleden was de jeugdwerkloosheid nog het grootste probleem. Gebrek aan ervaring brak de jongeren op de arbeidsmarkt op. Nu is het omgekeerd. De kennis van de jongeren telt, de ervaring van de ouderen niet meer. ,,De helft van de werkzoekenden bij het UWV zijn ouderen'', zegt UWV-directeur Tof Thissen. ,,En 90 procent van de ouderen die korter dan een jaar werkloos zijn, dreigen langdurig werkloos te worden.''

Vaardigheden
,,Ouderen scoren goed op zachte kwaliteiten zoals loyaliteit, nauwgezetheid en betrouwbaarheid'', zegt Harry van Dalen, hoogleraar economie aan de Universiteit van Tilburg. ,,Maar ze scoren slecht op harde kwaliteiten zoals kennis. En daar draait het tegenwoordig om. Jongeren hebben veel actuelere kennis.''

Oudere werknemers trappen vaak in de val van de ervaringsconcentratie, weet Joop Schippers, hoogleraar arbeidseconomie aan de Universiteit Utrecht. ,,Je werkt bij een bedrijf en je bent heel goed in bijvoorbeeld Windows XP. Iedereen die problemen heeft met XP komt bij jou. Maar als XP wordt vervangen door Windows 10 heb jij een probleem. Je kennis is verouderd en niet langer nodig.''

Door de snelle technologische ontwikkelingen veroudert kennis steeds sneller. Dat werkgevers daarom naar jongeren kijken, is te begrijpen. Die hebben de meest actuele kennis. Een oudere die altijd is bijgebleven zal merken dat hij toch achteraan in de rij staat als het om het vinden van werk gaat, zegt Schippers. ,,Werkgevers hebben als ideaalbeeld van de werknemer een jonge blanke werknemer. Bij reorganisaties zie je dat werkgevers dat aangrijpen om te verjongen. Dit is een reflex in de maatschappij en die verander je niet zomaar. Vergelijk het met de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt. Die verbetert ook maar langzaam.''

Een kennisachterstand, werkgevers die jongeren prefereren en dan ook nog vooroordelen dat ouderen vaak ziek, inflexibel en duur zijn. Het beeld ziet er somber uit voor de 50-plusser. Geen wonder dat de ouderen bij het solliciteren tegen een muur aanlopen.

Positief
Niet bij de pakken neerzitten en ook de 1001ste sollicitatiebrief de deur uitdoen, is het devies van John de Wolf, de ambassadeur voor de oudere werkloze. De oud-profvoetballer is door het kabinet ingehuurd om de vooroordelen tegen oudere werknemers te bestrijden en ouderen gemotiveerd te houden een baan te zoeken. 

,,Werkgevers zaten heel erg op de automatische piloot als het om oudere werklozen gaat. Nu begint het beeld van ouderen te veranderen. Dat wil ik zo houden.'' En de werkloze ouderen waarderen de positieve aandacht. ,,Je gaat aan jezelf twijfelen'', zegt Yvonne Christ (56) uit Badhoevedorp. ,,Ligt het aan mij dat ik ontslagen ben?'' Thissen herkent dat beeld. ,,Daarom is het goed dat werkloze 50-plussers merken dat er van alles voor hen is. Ze zien dat er in hen wordt geïnvesteerd, dat ze het waard zijn.''

Het kabinet zet vol in op het weer aan het werk krijgen van ouderen. Niet alleen is John de Wolf ingehuurd voor het betere duw- en trekwerk, het UWV heeft ook extra geld gekregen om ouderen sneller naar een nieuwe baan te begeleiden. En dan is er nog een heel scala aan subsidieregelingen, zoals loonsubsidie om ouderen aantrekkelijker te maken op de arbeidsmarkt. Van Dalen gelooft niet zo in die maatregelen. ,,Uit onderzoek blijkt dat subsidies en andere maatregelen niet werken. Het helpt hoogstens een klein beetje, maar het structurele probleem los je er niet mee op.''

Is er dan nauwelijks hoop voor oudere, werkloze werknemers? Nee, dat voert ook weer te ver. De aantrekkende economie blijkt opvallend genereus voor deze groep. Schippers stelt onomwonden dat de huidige economische groei meer doet voor de werkloze 50-plussers dan alle overheidsmaatregelen bij elkaar. ,,De werkgelegenheid trekt aan, dus het rijtje wordt korter. Zo komen 50-plussers vanzelf aan een baan.''

Liever
Ook de demografische trend speelt de oudere werkloze in de kaart, denkt Schippers. ,,Door de vergrijzing komen er steeds meer oudere consumenten. Die willen misschien liever worden bediend door oudere werknemers. Die zitten vaak niet te wachten op een snelle jongen. Mijn vader wachtte bij de Mediamarkt ook altijd tot een oudere verkoper vrij was om zijn vragen aan te stellen.''