Kritiek op doden gorilla: Hij viel weerloos kind niet aan

Dat zegt professor Gisela Kaplan van de Australische universiteit van New England tegen news.com. Zij is specialiste in dierengedrag. Volgens haar verkeerde het jongetje niet in levensgevaar. ,,In het wild zou het kind de situatie overleefd hebben, dat weet ik zeker."

De kleuter kroop zaterdag door de omheining van het gorillaverblijf, duikelde zo'n 4,5 meter naar beneden en kwam in de gracht terecht. Zilverrug Harambe ging, als leider van de apentroep, meteen kijken wat er gebeurde en sleurde vervolgens de jongen door het water. De 17-jarige gorilla - een erg bedreigde diersoort - week vervolgens niet van de zijde van het ventje. De dierentuin nam daarom geen enkel risico en schoot na tien minuten de megasterke kolos van 180 kg dood. Omdat, zo verklaarden ze, het leven van een mens boven dat van een dier gaat.

Jambo
Maar was het echt nodig om de aap af te maken? Dat vroeg de bekende Nederlands-Amerikaanse bioloog Frans de Waal zich openlijk af op Facebook. ,,Het is niet helemaal duidelijk of de gorilla het kind beschermde of meesleurde. Mogelijk was hij verward. Dat hij niet gewelddadig was, is wel belangrijke informatie." Cincinatti Zoo gaf zelf toe dat het dier niet agressief was, maar zei wel dat het leven van een kind op het spel stond.

De Waal verwijst in zijn Facebookpost naar twee gelijkaardige gevallen, die kinderen in beide gevallen overleefden: een in Brookfield Zoo met Binti Jua, en een met de sindsdien bekend geworden gorilla Jambo op Jersey. Jambo beschermde in 1986 een vijfjarige kleuter die op de betonnen ondergrond van het gorillaverblijf op het eiland Jersey was gevallen. De jongen liep een schedelbreuk op en herstelde. 

Professor Kaplan zegt dat een kind normaal geen bedreiging voor gorilla's vormt. ,,De zilverrug zou begrepen hebben dat het om een weerloos kindje ging. Hij zou in principe niet aanvallen. Het is geen agressieve soort." Volgens Kaplan deed Harambe als leider wat hij moest doen. ,,Zilverruggen beschermen hun troep. Als er iets onverwachts gebeurt, moet hij dat onderzoeken. Dat hij naar het kind ging, is normaal natuurlijk gedrag, maar dat betekent nog niet dat hij zou aanvallen. Dan zou hij eerst waarschuwen. Hij zou chargeren en zich op de borst kloppen. Voor zover ik weet, is dat niet gebeurd."

Rouw
Kaplan vermoedt dat het geschreeuw van de omstaanders Harambe nerveus maakte en dat hij daardoor het kind weg van de menigte meesleurde. ,,Ik vind het verkeerd dat ze hem doodschoten, maar ik was er niet bij en dus is het moeilijk om kritiek te uiten."

Een van de gevolgen voor de gorilla's is dat zij nu rouwen om hun leider. ,,Zijn overlijden heeft een enorme impact op de groep. Net zoals bij menselijke families kan je hem niet vervangen door een ander mannetje", aldus Kaplan. ,,Zij kennen ook liefde en verbondenheid. De hele troep zal uit elkaar vallen."

De Cincinatti Zoo zegt dat ze er alles aan gedaan hebben om Harambes leven te sparen. De twee wijfjes reageerden op het bevel om het buitenterrein te verlaten, maar Harambe niet. Kaplan beweert dat hij normaal ook had moeten luisteren. ,,Als de verzorgers een goede relatie hebben met de groep, dan zou één verzorger hem het bevel hebben moeten geven." 

Verdoving
Ook verdoving kon niet volgens het dierenpark. Het zou enkele minuten duren voordat de verdoving zou werken en het kind was in onmiddellijk gevaar. Daarnaast zou het verdovingspijltje ervoor kunnen zorgen dat Harambe opgewonden zou raken, wat de toestand nog bedreigender zou maken.

Experte Sharon Redrobe van de Twycross Zoo in Leicestershire deelt de mening dat er geen andere keuze was dan Harambe dood te schieten. ,,De verzorgers zaten met een levensgevaarlijke situatie en zij kennen het gedrag van het dier beter dan wie dan ook", zegt ze. ,,Ze moesten snel beslissen en de beelden die ik heb gezien toonden aan dat het dier meer en meer opgewonden raakte."

Volgens de politie kunnen de ouders van het jongetje aangeklaagd worden.

Ouders verantwoordelijk
Op sociale media vragen sommigen zich af - ook verwijzend naar de twee gedode leeuwen in Chili - waarom er geen verdoving gebruikt wordt die onmiddellijk werkt. Maar nog meer mensen wijzen met een beschuldigende vinger naar de ouders van het jongetje. Met onder meer cynische tweets in Harambes naam: ,,Ik weet niet waarom ze mij doodden. Ik zorgde beter voor de jongen dan zijn moeder." 

Een online petitie tegen de ouders vergaarde al meer dan 60.000 handtekeningen. Twitteraars eisen gerechtigheid voor Harambe met de hashtag #JusticeForHarambe. Ook klinken er andere geluiden: ,,Iedereen zou zijn kind beschermen. En nu zijn we plots allemaal gorillakenners en weten we dat hij de jongen wou beschermen? Wat als het kind het niet overleefd had?" luidt het.

De Britse tv-persoonlijkheid Piers Morgan stuurde een tweet de wereld waarin hij vraagtekens zet bij de veiligheid van de dierentuin: ,,Een prachtige gorilla moest sterven omdat een dierentuin er niet in slaagde een veilige omheining te voorzien." Dierenactivisten vinden dan weer dat beesten in het wild moeten leven en niet in gevangenschap.

Bokito
Het was de eerste keer in 38 jaar dat zoiets voorviel in de Cincinatti Zoo. Zij zijn er helemaal kapot van. 

In 2007 kreeg dierentuin Blijdorp in Rotterdam te maken met de kracht van gorilla's toen zilverrug Bokito ontsnapte uit zijn verblijf. Hij verwondde vier mensen, voornamelijk een vrouw die vaste bezoeker was van Bokito. Zij werd door de gorilla meegesleurd door de dierentuin tot een arts Bokito met een pistool verdoofde.