Lager loon voor platprater
Mensen die dialect praten verdienen aanzienlijk minder dan degenen die Algemeen Beschaafd Nederlands spreken. Dat geldt zeker voor mannen, hogeropgeleiden en mensen uit de verste 'uithoeken' van het land.
Het verschil in salaris tussen mensen die dialect en Standaardnederlands spreken bedraagt 5 tot 15 procent. Dat blijkt uit onderzoek dat Jan van Ours, hoogleraar arbeidseconomie aan de Universiteit van Tilburg, deze week heeft gepresenteerd op een congres. Dialect is de enige oorzaak die de wetenschapper kon vinden voor het lagere salaris, verklaart hij. ,,De verschillen komen niet door bijvoorbeeld leeftijd, opleidingsniveau of waar iemand woont: in de stad of op het platteland.''
Huidskleur
Die conclusie is opmerkelijk volgens de professor - zelf opgegroeid met het dialect van Goeree-Overflakkee. Zo'n veertig procent van de Nederlanders is opgevoed met een dialect. Maar onderzoek naar de economische impact daarvan was nog nooit gedaan, aldus Van Ours. ,,Wel weten we uit onderzoek in de Verenigde Staten dat iemand die 'zwart' klinkt gemiddeld 12 procent minder verdient dan iemand die klinkt als een blanke. Welke huidskleur iemand daadwerkelijk heeft, doet er qua salaris niet toe.''
Een medewerker klantenservice met een zwaar Limburgse tongval kan zich lastiger verstaanbaar maken dan een collega die ABN spreekt
Limburgse tongval
Worden mensen gediscrimineerd op basis van hun uitspraak? Dat zou kunnen, zegt Van Ours. ,,Een andere verklaring kan zijn dat ze minder productief zijn. Een klantenservicemedewerker met een zwaar Limburgse tongval kan zich lastiger verstaanbaar maken dan een collega die ABN spreekt.''
Vooroordelen over mensen die 'plat' praten spelen waarschijnlijk een rol, zegt Gerbert Kraaykamp, hoogleraar sociologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij concludeerde eerder al dat mensen die zijn opgevoed met een dialect, het minder ver schoppen in hun werk en op school. ,,Anderen beschouwen mensen met een dialect als minder slim en ontwikkeld, als boeren. Zulke vooroordelen zitten ook in het hoofd bij managers die over salarissen beslissen.''
Dat beaamt recruiter Ramon de Meijer. ,,Werkgevers zullen het niet snel toegeven, want discriminatie is verboden. Maar in de praktijk merken wij dat mensen met een oostelijk of zuidelijk accent bij sollicitaties in het nadeel zijn. Zeker als het gaat om een salesfunctie of een baan als woordvoerder.''
Grapjes
Bart Horstman (26) werd ondanks zijn zwaar Twentse accent wel aangenomen op de communicatieafdeling van een handelsonderneming in Almere. Al snel merkte hij dat zijn dialect hem in de weg zat. ,,De eerste vraag was vaak: waar kom jij vandaan? Collega's maakten grapjes over mijn accent of gingen het nadoen. Daar kan ik best tegen, maar ik zag het wel als ondermijning van mijn kennis.''
Horstman besloot daarom vorig jaar logopedielessen te nemen. Zijn werkgever bood aan die te betalen.
Spraakles
Logopediste Lilian Walker uit Amsterdam helpt regelmatig werknemers die door hun baas naar spraakles zijn gestuurd. Haar praktijk is gespecialiseerd in mensen die van hun accent af willen - buitenlanders die hun Nederlandse uitspraak willen verbeteren, maar ook Limburgers, Friezen en geboren Amsterdammers. ,,Het gaat vaak om mensen met een goede baan. Zoals een man die van onderaf was opgeklommen in het verzekeringswezen. Toen hij gesprekken op directieniveau moest voeren, kreeg hij het verzoek om iets aan zijn platte Amsterdams te doen.''
Autoriteit Voormalig docent Kees (60, niet zijn echte naam) uit Breda stapte een paar jaar geleden zelf naar een logopedist. Sinds hij zijn geboorteplaats Sittard op zijn 18e verliet, beschouwt hij zijn Limburgse dialect als een last. ,,Dat er in een nieuwe werkomgeving even grapjes over worden gemaakt, oké. Maar sommige collega's hielden dat jaren vol.''
Eén keer werd hij bij een sollicitatie zelfs afgewezen wegens zijn accent. ,,De schoolleiding meende dat ik daardoor niet genoeg autoriteit zou hebben over vmbo-leerlingen. Ik stond toen al dertig jaar voor de klas!'' In zijn geval haalden de logopedielessen weinig uit. ,,Het Limburgs zit zo diep ingebakken. Ik heb me er maar bij neergelegd.''
Thuis kun je gerust dialect spreken, maar leer je kind aan dat het in een andere context beter is om Nederlands te spreken
Serieuzer
Voor Bart Horstman waren ze wel een succesvolle investering. Sinds hij minder Twents praat, wordt hij voor zijn gevoel serieuzer genomen in zijn werk. ,,Ik ben ook zelfverzekerder. Als mensen nu vragen waar ik vandaan kom, zeg ik: ik woon in Amsterdam.''
Is het beter om kinderen niet met een dialect op te voeden? Die conclusies willen de wetenschappers niet trekken. ,,Maar als je wilt dat je kind het later ver schopt, is een tweetalige opvoeding heel belangrijk'', zegt Kraaykamp. ,,Thuis kun je gerust dialect spreken, maar leer je kind aan dat het in een andere context beter is om Nederlands te spreken.''
Een dialect spreken naast zuiver Nederlands kan ook juist een pré zijn, is de ervaring van recruiter De Meijer. ,,Een arts in Maastricht die ook Limburgs spreekt, wint eerder het vertrouwen van patiënten. Zo kan het voor een autoverkoper in Twente ook een voordeel zijn om bij lokale klanten naar het Twents om te schakelen.''
Horstman heeft nog altijd een licht Twentse tongval. Bewust. ,,Ik wil mijn afkomst niet verloochenen. Bij mensen uit het Gooi hoor je ook waar ze vandaan komen. Daar maakt niemand een punt van.''
Het taboe gaat er langzaam af
Officieel spreken we in Nederland Standaardnederlands - de nieuwe benaming voor Algemeen Beschaafd Nederlands (ABN). In Friesland is het Fries daarnaast een officiële taal. Het Nedersaksisch en Limburgs zijn streektalen. In Nederland worden ze allebei door een kleine twee miljoen mensen gesproken.
Daarnaast bestaan in Nederland talloze dialecten en accenten, die vaak per stad of zelfs dorp verschillen. Een dialect kent andere woorden dan het Nederlands, bij een accent gaat het alleen om andere klanken.
Steeds minder jongeren spreken een streektaal of dialect, maar de variatie in accenten neemt juist toe. Regionale accenten worden tegenwoordig meer gewaardeerd dan vroeger. Zo is het voor een nieuwslezer niet meer taboe om een Brabants accent te hebben.
Het Randstad-accent krijgt de hoogste waardering - zo lang niet te zeer hoorbaar is of iemand uit Rotterdam of Den Haag komt. Het Limburgs wordt nog steeds een beetje dom gevonden, blijkt uit de eerste resultaten van het lopende onderzoek Sprekend Nederland van wetenschappers en omroep NTR.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUMaan het werk
2 jaar oud en naar bijles moeten, we beginnen steeds eerder met labeltjes opplakken
We hebben in Nederland een voorliefde voor het afnemen van tests om ons te laten vertellen wie we zijn. Volgens Anne-Marije Buckens (34), die al ruim tien jaar een bedrijf heeft waarmee ze 50-plussers aan werk helpt, kunnen we beter vanuit ons hart denken. -
PREMIUMMET VIDEO
‘Stage’ van prinses Amalia op Antillen neemt serieuze wending
De ‘stage’ van prinses Amalia, met haar ouders twee weken op bezoek op de Antillen, nam vrijdag een serieuze wending, toen een voorstelling en gesprekken over slavernij op Curaçao op het programma stonden. Opletten geblazen bij zo’n gevoelig punt. -
Belasting terugkrijgen met de middelingsregeling: zo werkt het
In plaats van belasting betálen, belasting terugkrijgen. Dat kan (soms) door gebruik te maken van de middelingsregeling. Daarbij bereken je het gemiddelde inkomen van de afgelopen drie jaar en betaal je vervolgens over het gemiddelde belasting. Hoe werkt dat en wat levert het op? -
Met video125
Melkveehouders leggen bom onder landbouwakkoord
Zwak het eisenpakket af voor natuur, bemesting en klimaat, anders komt er geen breed landbouwakkoord tussen regering en agrarische sector. Die eis hebben verschillende organisaties van melkveehouders vrijdag op tafel gelegd. -
Energierekening
Mariëlle woont in een oude boerderij: ‘Als het buiten vriest, kan het in huis 12 graden worden’
Hoeveel geld besteed jij aan energie in huis? Hoe probeer je de kosten omlaag te brengen? Deze vragen stellen we elke week aan een Nederlander. Vandaag: Mariëlle van der Leest - Kieboom (68) uit Reek, Noord-Brabant.
-
Wat is de beste e-reader? En hoeveel kost zo’n digitale bibliotheek? Check hier dé aanraders van dit moment
Een e-reader is een must-have voor boekenwurmen die weinig ruimte hebben om veel boeken te stapelen. Ook qua duurzaamheid (papier- en energieverbruik) kan zo'n toestel tellen. Expert Eric van Ballegoie van technologiesite Tweakers onderwierp verschillende e-readers aan een vergelijkingstest en tipt drie modellen, per budget en type gebruiker. -
-
-
Britse artiest Gary Glitter vervroegd op vrije voeten
De Britse artiest Gary Glitter is vervroegd vrijgelaten, meldt The Independent. De 78-jarige zanger, die was veroordeeld voor seksueel misbruik, heeft vrijdag na acht jaar de gevangenis in het Engelse Portland verlaten. -
4
Wat Sifan Hassan ons leert over de marathon in onszelf
Sifan Hassan verdient bewondering om de durf iets nieuws te proberen, schrijft Hans Nijenhuis in dit commentaar.