Parijs weent én wil verder met het leven

In ziekenhuizen in Frankrijk vecht een aantal van de 352 gewonden nog tegen de dood. Op het Place de la République, in hartje Parijs, overwint het leven. Hier heft de bronzen Marianne, het symbool van de natie, haar arm omhoog. Victorie. Onder haar boezem wordt gerouwd, door Parijzenaars die oproepen om binnen te blijven negeerden.

De door president Hollande afgekondigde noodtoestand duurt tot donderdag. Woorden van agenten schallen zaterdag nog door de luidsprekers: 'Het is niet veilig, wilt u het plein verlaten.' Maar honderden mensen komen hier toch heen, om te laten zien: we huilen, maar zijn niet bang. Of tenminste, we wíllen het niet zijn. Een dag later laat Parijs dat massaal zien, door de straat op te gaan. ,,Het leven gaat door,'' zegt Lorena Djandongo, die naar het plein is gekomen. Jongeren zingen er het volkslied, La Marseillaise, roepen om hun 'lieve Frankrijk'. 'Vrijheid!' En liefde.

Lorena is jong, mooi. Net als veel van de vermoorde slachtoffers, die op een steenworp afstand van het plein vielen. Het zijn er 129, van ten minste twintig is de identiteit nog onbekend. Zij gingen vrijdagavond uit, feestten, aten, dronken, vierden het leven, toen acht nietsontziende daders toesloegen.

Nu is het stil, op de plekken van de slachtpartijen. Er branden kaarsen, er liggen bloemen bij de restaurants en bars waar kogels vijftien levens namen, bam, bam, bam. Kleine, ronde gaten in het raam, gebarsten glas. Een confrontatie met de dood.

Die is nergens zo hard, zo ijzingwekkend, als bij de Bataclan, het horrortheater. Dit gedeelte van Parijs, waar 89 mensen koelbloedig werden geëxecuteerd tijdens een concert van de Amerikaanse rockband Eagles of Death Metal, is nog altijd afgesloten. In de zaal liggen nog steeds doden. De één kreeg de kogel, de andere leeft. Het was de waanzin van de willekeur.

Schuilen onder lijken
Die zorgde ook dat Rotterdammer Dexter Sillem het haalde. Hij verschool zich onder levenloze lichamen, tot het stil werd, tot hij weg durfde. Hij en zijn drie vrienden zijn inmiddels weer thuis, in Nederland.

Andere toeristen gaan naar de ziekenhuizen, geven bloed om te helpen bij het redden van de gewonden. Ondertussen wordt nietsontziend gejaagd op de daders, die waren uitgerust met dezelfde soort bomgordels, kalasjnikovs. De aanslag is opgeëist door terreurorganisatie IS, die een operatie uitvoerde waarbij werd toegeslagen zonder aarzelen, door acht daders in drie teams. Zes bliezen zichzelf op, één werd door de politie neergeschoten. En ten minste een van hen wist te ontkomen, zo wordt gedacht.

Niet Ismaël Mostefai (29), een Fransman met Algerijnse ouders, die een paar jaar geleden een poosje in Syrië verbleef. Mostefais vinger werd gevonden in de Bataclan, de plek waar hij zichzelf opblies. De afdruk ervan bleek eerder genomen te zijn door de politie, die hem kende vanwege kleine delicten. En vanwege zijn radicalisering.