In de vele gesprekken die medewerkers van Stichting Fairwork de afgelopen jaren met vrouwelijke arbeidsmigranten hadden, kwam seksuele intimidatie 'hier en daar' weleens aan de orde. ,,Maar", zegt directeur Sandra Claassen (50), ,,het was niet een onderwerp dat vrouwen gemakkelijk aankaartten."

De stichting besloot zelf in het onderwerp te duiken toen ze twee jaar geleden een melding kreeg van uitwassen in een vleesverwerkingsfabriek. ,,Nieuwe Poolse vrouwen kregen daar te horen dat ze alleen maar veel uren konden draaien als ze seksuele diensten aan de voormannen leverden. Deden ze dat niet, dan kregen ze per week maar twee werkdagen; nauwelijks genoeg om de huur te betalen.''

Wildvreemde in bed
Uit een verkennende studie onder Poolse vrouwen die in fabrieken of de land- of tuinbouw werken, blijkt nu dat het exces in die fabriek niet op zichzelf staat. Claassen: ,,Vrouwen spreken over allerlei misstanden. Over scheldpartijen. Over handtastelijkheden. En over fysieke bedreiging. Dan vindt een vrouw 's avonds opeens een wildvreemde man in haar bed.''

Voor de circa 80.000 Poolse vrouwen die een tijdelijk contract hebben, is het extra moeilijk in opstand te komen. ,,Ze zijn hier vaak met een soort 'all inclusive' pakket: ze krijgen via één uitzendbureau transport, werk en huisvesting. En ze zijn bang dat ze, als ze misstanden aankaarten, alles in één keer verliezen."

Gebeurt dat dan ook?
,,Dat weten we niet; daarvoor zouden we meer onderzoek moeten doen. Wat we wel weten, is dat bij de daders een sfeertje heerst van: die Poolse vrouwen protesteren toch niet snel, want ze staan er in Nederland alleen voor en móéten wel met geld naar hun thuisland.''

Wat schokte u het meest?
,,Dat het zo vaak fysiek wordt: dat sommige mannen denken dat je vrouwen ongestraft overal beet kan pakken. Maar ook de onbeschaamdheid. Overigens: ons onderzoek gaat alleen over Poolse vrouwen, maar ik denk dat we bij een studie onder andere Oost-Europese vrouwen hetzelfde aantreffen. Bulgaarse en Roemeense vrouwen werken in vergelijkbare omstandigheden."

Wat is er aan te doen als Poolse vrouwen het zelf niet melden?
,,Het rijk heeft nu die bekende campagne tegen 'pesten op de werkvloer', waar ook seksuele intimidatie onder valt, maar: wel alleen in het Nederlands. Zorg ervoor dat die campagne in andere talen ook bij vrouwelijke arbeidsmigranten terechtkomt. En benoem het onderwerp expliciet in de voorlichtingsbijeenkomsten die hier en in het thuisland worden georganiseerd. Dat vrouwen precies weten wat hun rechten zijn. Bedrijven zelf moeten ook in actie komen: soms deugt er heel weinig van de klachtenprocedures. Dan moeten de vrouwen maar gaan klagen bij de directeur en is de drempel veel te hoog. Het zou bovendien goed zijn als vrouwen niet meer voor alles afhankelijk zijn van één uitzendbureau. Gelukkig zijn er nu gemeenten die zelf woningen regelen. Dan weten vrouwen dat ze nooit zomaar op straat kunnen worden gezet."

En wat is er uiteindelijk in die vleesverwerkingsfabriek gebeurd?
,,Daar durfden vrouwen gelukkig wel aan de bel te trekken en is de directie ingelicht. Die had er helemaal geen weet van. En nee, de vrouwen hebben geen aangifte gedaan maar de afdeling is wel op de schop gegaan: er zijn mannen ontslagen en geschorst.''

Is het niet raar dat in zo'n geval de directie van niets weet?
,,Dat verbaast mij ook en dat geeft natuurlijk te denken: beseffen leidinggevenden wel dat vrouwen die hier tijdelijk werken heel kwetsbaar zijn? Misschien schrikken ze wel hevig als ze zien wat Poolse vrouwen op de werkvloer allemaal op zich af krijgen."