Schrijfvaardigheid van kinderen holt achteruit

Van de acht uur per week die leraren aan taal besteden, gaat slechts drie kwartier naar het maken van teksten. De leerlingen krijgen nauwelijks uitleg over hoe ze dat het beste kunnen doen, omdat leraren niet goed weten hoe ze hun pupillen moeten instrueren, constateren twee promovenda van de Universiteit Utrecht (UU).

,,Kinderen krijgen nu te horen dat ze over een bepaald onderwerp een tekstje moeten schrijven,'' verklaart Monica Koster. ,,Die kinderen schrijven direct op wat in ze opkomt, waardoor de tekst onsamenhangend en onbegrijpelijk wordt.''

Opkrikken
Koster en collega Renske Bouwer onderzochten op 52 basisscholen hoe het schrijfniveau kan worden opgekrikt. Aanleiding was een rapport van de Onderwijsinspectie uit 2010, waarin de noodklok werd geluid over de schrijfvaardigheid van kinderen. Tweederde van de leerlingen was niet in staat een simpele boodschap op papier over te brengen.

De gemiddelde kwaliteit van de schrijflessen op de basisscholen was onvoldoende. Uit het onderzoek, waarop het duo vrijdag promoveert,  blijkt dat er op tal van basisscholen niets is veranderd in het schrijfonderwijs. Ze steken vooral energie in lezen en woordenschat. In de lesboeken komt schrijfvaardigheid slechts mondjesmaat aan de orde. Ook op de pabo's is nauwelijks aandacht voor schrijfvaardigheid. Inmiddels beklagen zelfs hogescholen en universiteiten zich over het niveau van de teksten die studenten maken.  

Niet goed genoeg
Ook Amos van Gelderen, lector taalverwerving aan de Hogeschool Rotterdam en onderzoeker bij het Kohnstamm Instituut (centrum voor onderwijsonderzoek van UvA), ziet weinig vooruitgang. ,,Kinderen kunnen niet goed genoeg schrijven. Ze kunnen een tekst niet zo maken dat een lezerspubliek die ook snapt,'' stelt hij. En daar kunnen de leerlingen niets aan doen. ,,Leraren hebben onvoldoende aandacht voor schrijven, want dat kost tijd en het is moeilijk om na te kijken. Het ontbreekt ze aan de juiste expertise.'' 

Dat is problematisch voor de rest van hun carrière. Koster: ,,We schrijven tegenwoordig veel meer teksten. Je komt er niet meer mee weg dat je niet kunt schrijven.'' Het ministerie van Onderwijs zegt dat de afgelopen jaren hard is gewerkt om meer kennis over verbetering van het schrijfonderwijs te vergaren. ,,Het is nu aan de scholen om er in de praktijk handen en voeten aan te geven,'' aldus een woordvoerder. 

Tekster
Samen met leraren ontwikkelden de onderzoekers de methode Tekster die op 2766 leerlingen is getest. Als kinderen in de groepen 6, 7 en 8 opdrachten krijgen die beter op hun belevingswereld aansluiten én betere uitleg krijgen, gaat hun niveau in vier maanden tijd met anderhalf jaar vooruit. Maar, concluderen de onderzoekers, dan moeten de leerkrachten ook leren hoe ze beter schrijfonderwijs kunnen geven.