Vorige week maakten alle eerstejaars van de faculteit Letteren aan de Radboud Universiteit de taaltoets. De studenten móeten slagen. ,,We willen ze met de neus op de feiten drukken: we hebben bepaalde verwachtingen van ze'', verklaart Odin Dekkers, onderwijsdirecteur van de faculteit.

Op andere opleidingen is de toets vooral een graadmeter om te bepalen hoe goed de studenten zijn. Waar nodig moeten ze zich laten bijspijkeren. Docenten aan de hogescholen en universiteiten zien dat de eerstejaars simpelweg niet spellen of aan de lopende band grammaticafouten maken. In andere gevallen ontbreekt het aan een goede opbouw van teksten.

Resultaten
De resultaten van de studenten zijn niet overal even goed. Aan de VU zakte dit jaar 11 procent van de studenten. De faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) noemt een percentage van 20. Aan de Hogeschool Rotterdam heeft ongeveer de helft extra hulp nodig. En uit een onderzoek van de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) bleek het percentage gezakten te schommelen tussen de 14 en 54 procent, afhankelijk van de opleiding.

,,Globaal gezegd beschikt het merendeel van de studenten van de Nederlandstalige bacheloropleidingen bij aanvang van de opleiding niet over het startniveau'', vult Bas Schrijver, woordvoerder van de Haagse Hogeschool, aan. In het eerste jaar lukt het de meeste wel om hun taalvaardigheid flink op te krikken.

Dat is hard nodig, vinden de onderwijsinstellingen, want taalvaardigheid is een belangrijke voorspeller voor studiesucces. Studenten die zich niet op tijd laten bijspijkeren, komen in de problemen bij het schrijven van werkstukken en scripties. Bovendien vallen ze vaker uit, blijkt uit onderzoeken. 

Hulp
De Nederlandse Taalunie vindt dat alle hogescholen en universiteiten standaard energie moeten steken in het verbeteren van de taalvaardigheid. Op veel instellingen heerst nog steeds de gedachte dat studenten vanzelf op een wetenschappelijk niveau komen. Maar, zegt de Taalunie, daar hebben ze hulp bij nodig. 

Een toets is niet de oplossing, vindt Peter-Arno Coppen, hoogleraar Vakdidactiek aan de Radboud Universiteit Nijmegen. ,,Studenten moeten tijdens de gehele studie op taalvaardigheid worden afgerekend.'' Middelbare scholen herkennen het probleem. ,,Blijkbaar sluit de behoefte van het vervolgonderwijs niet aan bij wat het voortgezet onderwijs levert'', stelt Stan Termeer van de VO-raad, vast.

Taaleisen
Op de Avans Hogeschool gaan ze juist een stap verder. Daar komen voor alle studenten hogere taaleisen, gedurende de hele studie. In het eerste jaar bepaalt de hogeschool met een taaltoets het niveau. Dat moet tijdens de rest van de opleiding worden opgekrikt. Welke hbo'ers met de strengere regels te maken krijgen, is nog niet bekend. 

De hogeschool is druk bezig de plannen te maken. Middelbare scholen kennen de kritiek op het niveau van de leerlingen. ,,Blijkbaar sluit de behoefte van het vervolgonderwijs niet aan bij wat het voortgezet onderwijs levert,'' stelt Stan Termeer, woordvoerder van de VO raad, vast. De sectororganisatie wijst op de discussie over de toekomst van het vak Nederlands. Zo buigt de Tweede Kamer zich over een paar weken over de inhoud van het examen Nederlands.