Open Joodse Huizen: onderduikbaby Peter overleefde de oorlog in Nijmegen

De villa aan de Hazenkampseweg ziet er niet veel anders uit dan tijdens de oorlogsjaren: witte muren, houten luiken, nog hetzelfde tuinhek. Het was in die tijd het huis van dominee Creutzberg en zijn gezin. Het was ook het onderduikadres van baby Peter Santcroos, waar hij uit handen kon blijven van de nazi’s. Op deze plek gaat Eldan Santcroos, de zoon van Peter, volgende week via een live-stream voor Open Joodse Huizen over de gebeurtenissen vertellen. 

,,Mijn oma was net bevallen en was aan het huilen”, licht hij alvast toe in een video van het organiserende Joods Cultureel Kwartier uit Amsterdam. ,,Toen Pien langsliep en dit hoorde, vroeg ze wat er aan de hand was. Pien was de vroedvrouw in het ziekenhuis. Mijn oma vertelde het, toen Pien dit hoorde zei ze: ‘Maak je geen zorgen. Ik neem de baby mee naar Nijmegen, naar het huis van mijn ouders.’” 

De geschiedenis van de Nijmeegse onderduikbaby maakt dit jaar deel uit van Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet, het herdenkingsprogramma waarin de persoonlijke verhalen van Joodse inwoners en de huizen waar zij voor en tijdens de oorlog woonden, centraal staan. De Nijmeegse werkgroep werd anderhalf jaar geleden al opgericht, maar de deelname kon vorig jaar vanweg de coronamaatregelen niet doorgaan. 

,,We waren er vorig jaar klaar voor”, zegt Ruti Vardi, een van de leden. ,,Met verschillende Nijmeegse huizen waarvan de eigenaren wilden meedoen. Daarin zouden de verhalen van de Joodse bewoners van toen worden verteld. Het was jammer dat het toen niet kon doorgaan, maar we zijn heel blij dat het dit jaar wel lukt.” De opzet is nog wel anders dan gebruikelijk. Vanwege de coronamaatregelen worden er geen huizen opengesteld en uit alle deelnemende steden zijn dertien verhalen uitgekozen die digitaal zijn te volgen. 

Dat heeft ook voordelen, is de ervaring van het Joods Cultureel Kwartier. ,,Vorig jaar hebben we een deel van de verhalen al digitaal kunnen delen”, legt een woordvoerder uit. ,,We zagen dat de verhalen vanuit het hele land werden bekeken, zelfs vanuit het buitenland. De persoonlijke verhalen die gewoonlijk alleen in een woonkamer met een klein gezelschap worden gedeeld, bereiken een veel groter publiek.” Het is dan ook de bedoeling, zegt ze, dat de live-streams er in de toekomst bij blijven. 

Dat Nijmegen nu meedoet, na andere steden zoals Utrecht, Den Haag, Deventer en Roermond,  vindt het Joods Cultureel Kwartier positief. Het zuiden van het land was nog relatief slecht vertegenwoordigd en bovendien had Nijmegen voor de oorlog een aanzienlijke Joodse gemeenschap. 

Dat laatste is ook een drijfveer voor Ruti Vardi, die de Nijmeegse werkgroep oprichtte. ,,Dit waren mensen met volledige levens, met gezinnen, kinderen, inwoners van Nijmegen die op een vreselijke manier zijn gedeporteerd. De meesten zijn vermoord. Ik denk dat ze het verdienen dat hun namen genoemd en hun verhalen verteld blijven worden.”

Op 3 mei om 10.00 uur vertelt Eldan Santcroos het verhaal over zijn vader als onderduikbaby in Nijmegen, te volgen via een livestream op openjoodsehuizen.nl. Het hele programma heeft plaats op 3 en 4 mei.