Prestatie-eisen dwarsbomen het bestrijden van misdaad in Oost-Nederland: miljoenen kunnen beter besteed

Dat is de boodschap van een brandbrief die de top in Oost Nederland van de politie, de rechtbanken Overijssel/Gelderland, het Openbaar Ministerie (OM) en de burgemeesters Bruls van Nijmegen en Marcouch van Arnhem met die van de drie andere grote oostelijke steden (Apeldoorn, Enschede en Zwolle) aan minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid hebben gestuurd. 

De financiering moet anders, is hun boodschap. De aanpak van winkeldieven is maar één van de voorbeelden. Vele miljoenen kunnen doeltreffender worden besteed. ‘We zeggen niet dat daders de dans mogen ontspringen! Maar we moeten de vrijheid hebben om de beste aanpak te kiezen’, zegt Hubert Bruls. 

Want het OM en de rechtbanken worden door het ministerie betaald per prestatie. Er zijn daarover vooraf afspraken gemaakt. Het OM maakt afspraken met de rechtbanken over het aantal strafzaken dat het aanbrengt. Zijn dat er minder dan krijgt het OM minder geld. Maar de rechtbanken ook, want ze spreken als gevolg daarvan minder vonnissen uit.

Zo komt het er op neer dat nu ieder voor zich probeert het hoofd boven water te houden. Het belang van de een is niet per se het belang van de ander. Als de politie bijvoorbeeld iets preventief afhandelt, hebben het OM en de rechtbank geen zaak. En krijgen geen geld. Dus is er van alle kanten druk om zaken te vervolgen.

„Daar moet een stevige discussie over komen”, zeggen twee kopstukken in een exclusieve toelichting op de brief aan de minister. Dat zijn regioburgemeester Hubert Bruls van Nijmegen en Marthyne Kunst, de hoofdofficier van justitie van het Arrondissementsparket Oost-Nederland. Zij wijzen met name drie terreinen aan waar ‘die perverse financiële prikkel’ zich wreekt: winkeldiefstal, de bestrijding van cybercrime (zoals WhatsApp-fraude) en de aanpak van mensenhandel.

Verantwoording afleggen over het budget is prima, vinden ze, maar het moet niet alleen om prestaties gaan. „Geld moet niet de prikkel zijn om voor de strafrechtelijke aanpak te kiezen als preventie een beter middel is”, luidt hun betoog. Dat is een landelijk probleem. Maar Oost- Nederland neemt nu het voortouw om de discussie aan te zwengelen. Want er is haast. Volgend jaar zijn er Tweede Kamerverkiezingen. De briefschrijvers willen dat ‘een betere financiering van het strafrechtketen bij de volgende kabinetsformatie al een rol speelt’. Ze hopen dat andere regio’s aanhaken.