‘Visual Reorientation Illusion’: Wanneer de wereld hetzelfde eruitziet, maar anders aanvoelt

Na deze uitzending namen meerdere mensen contact op met het radiostation: zij ervoeren dit ook! Er kwam een vervolguitzending waarin anderen hun verhaal deden en deze gedeelde ervaring bespraken. Er werd zelfs een website gemaakt om het aan een breder publiek uit te leggen.

Tot dusver is er nog weinig bekend over dit fenomeen, maar de reeds bestaande visual reorientation illusion komt er het dichtstbij. Deze term komt uit de ruimtevaart.

Wanneer je rondzweeft in een ruimteschip dat baantjes trekt om de aarde, worden ‘boven’ en ‘onder’ betekenisloos. Die zijn immers verbonden aan het gevoel van zwaartekracht.

Als een astronaut een tijd in een bepaalde positie werkt, gaan ze meestal dat wat beneden hen is als de vloer ervaren en wat boven hen is als het plafond. Hun oriëntatie is dus positieafhankelijk. Maar als er dan een collega-astronaut ondersteboven voor hen langs komt zweven, melden veel astronauten dat ze de illusie van een plotsklapse wissel ervaren: de vloer wordt het plafond en andersom.

Op het eerste gezicht lijkt de ervaring van een oriëntatiedraai uit het radio-interview misschien heel anders dan wat astronauten ervaren in de ruimte. Zo ervaren astronauten deze oriëntatie illusie alleen in de ruimte: terug op aarde blijft de vloer gewoon de vloer.

Daarentegen ervaren de geïnterviewde mensen de oriëntatie illusie dagelijks in hun leven hier op aarde. Ook ervaren zij geen uitwisseling van vloer en plafond, maar een oriëntatiedraai in een andere richting. Maar in beide gevallen gaat het wel om een plotselinge verandering in oriëntatiegevoel, terwijl wat ze waarnemen feitelijk niet is veranderd.

Omdat er zo weinig bekend is over dit fenomeen, willen wetenschappers op het Donders Instituut in Nijmegen dit onderzoeken. Herken jij bovenstaande omschrijving en ervaar jij weleens hetzelfde? Of wil je bijdragen aan dit onderzoek? Doe dan mee aan ons online onderzoek over de verschillen in navigatievermogen tussen mensen.